Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2001, Page 97

Nokkrar minningar frá hernámsárunum
hús var notað sem íbúðarhús vertíðarmanna á
sumrum en svo var einnig búið í því á
vetrum. Við Glaumbæ var sambyggður
þurrkhjallur með geymslulofti yfir. Við stafn
Glaumbæjar að austan var lítill hænsnakofi.
Þangað tróð sér inn einn af hermönnunum.
Glaumbæ tóku þeir margir með áhlaupi og
þutu þar inn bæði niðri og einnig upp á
hjallloftið.
Þegar þessi vígi voru fallin beindist árásin
öll að íbúðarhúsinu. Þeir umkringdu það og
miðuðu byssum sínum á hvem glugga.
Allt í einu gall við mikill blástur í her-
lúður. Foringjarnir stóðu teinréttir, slógu
saman hælum, gáfu fyrirskipanir og svo...
svo var öllu lokið. Æfingin var á enda.
Hermennimir rifu af sér gasgrímumar og
köstuðu sér niður hvar sem þeir voru staddir
til þess að blása mæðinni. Þeir voru orðnir
mjög þreyttir. Æfingin hefur sennilega verið
orðin bæði löng og ströng.
Sigríður jafnaði sig svo smám saman eftir
hræðsluna. Hræðslu varð ekki vart hjá öðru
heimilisfólki svo að eg vissi til. Jón og Bjöm
héldu viðstöðulaust áfram slættinum eins og
ekkert hefði við borið. Fóstri minn gat lítið
fylgst með hertöku heimilis síns sökum
veikinda. Guðfinna ráðskona var alveg róleg
og Erla litla virtist alveg róleg þótt hún hlyti
að verða vör við hræðslu móður sinnar. Við
hjónin vorum vissulega hrædd um að dóttir
okkar yrði ofsahrædd. Við óttuðumst fyrst að
hún væri alveg stjörf af hræðsu. Hermaðurinn
sem lá beint fyrir framan bamið hlaut að vera
einhver ófreskja í þess augum, með
gasgrímuna, másandi. En aldrei gátum við
merkt það að hún yrði hrædd og ekki urðum
við vör við að hræðsla kæmi fram hjá henni
síðar vegna þessa atburðar.
Þannig lauk þessari heræfingu sem mér er
einna minnistæðust allra þeirra æfinga sem
eg varð var við heima á Seyðisfirði.
Þáttur Norðmanna
Nokkur kynni hafði eg af norskum
flóttamönnum sem störfuðu á Seyðisfirði á
stríðsárunum. Þeir voru þar með nokkur
skip, þar á meðal Kás-ana sem getið er um í
þættinum um þýska kafbátinn. Einnig var
um tíma á Seyðisfirði norskur fiskibátur sem
hét Bratholm. Það var mjög fallegur bátur.
Nýlegur um 50 smálestir að stærð. Mig
minnir hann koma inn fjörðinn frá Noregi,
17. maí. Á þeirra þjóðhátíðardegi 1940.
Þessi bátur kom síðar við sögu. Þá var hann
sendur með sérþjálfað úrvalslið frá Skotlandi
til Taftefjarðar (sem er norðaustur frá
Tromsö) í Norður-Noregi til þess að vinna
skemmdarverk á llugvelli þar. Þeir komust
heilu og höldnu til Noregs, fram hjá þýsku
eftirlitsskipunum sem héldu að þetta væri
aðeins fiskibátur, enda hafði hann útbúið sig
þannig til að villa um fyrir Þjóðverjum.
Bratholm var með nokkrar smálestir af
sprengiefni og margs konar stríðstæki og þar
að auki vel vopnaður. En þau vopn vom falin
svo að þau yrðu ekki séð þótt flugvél flygi
yfir eða eftirlitsskip kæmi í nánd.
Endalok Bratholms urðu þau að Norð-
mennimir neyddust til að sprengja hann í loft
upp um leið og þeir yfirgáfu hann og steyptu
sér í sjóinn til sunds að landi. Á þessum
flótta voru þeir allir drepnir með kúlnahríð,
nema einn sem slapp undan á flóttanum þó
mikið særður á fæti. Hann hét Jan Baalsand.
Saga þessa flóttamanns er skráð og komin út
á íslensku í bókinni Eftirlýstur af Gestapo,
eftir David Howard, Bókin um Jan Baalsand
- 1974. Þetta var mikill harmleikur. Og
sorglegast var að það skyldu vera landar
þeirra Norðmenn sem sögðu Þjóðverjum til
þeirra. En svo sýndu aðrir Norðmenn
fádæma kjark og dugnað við að bjarga Jan
yfir til Svíþjóðar sem tókst að lokum með
aðstoð Lappa.
Eg kynntist nokkuð sumum norsku
95