Ráðunautafundur - 15.02.2000, Side 58

50
Smæðinni fylgja bæði kostir og gallar. Kostimir felast m.a. í stuttum boðleiðum, sem
hafa í för með sér sveigjanleika og viðbragðsflýti. Það er auðvelt að hafa heildarsýn yfir
reksturinn. Okostir eru t.d. litið fjárhagslegt bolmagn og lítil sérhæfmg starfsmanna, þar sem
hlutverk hvers og eins er margbrotnara og flóknara en í stórum fyrirtækjum. Smæðin gerir
fyrirtækinu erfitt að viðhalda flóknu gæðakerfi, en hún dregur líka úr nauðsyn þess að hafa
kerfið flókið.
Hvernig gæðakerfi hentar örsmáum fyrirtækjum í matvælaframleiðslu? Hafa verður i
huga að matvælaframleiðsla hefur sérstöðu að því leyti að öryggi og heilnæmi framleiðslu-
vörunnar er afar mikilvægt. Fyrir utan það að vera ódýrt og einfalt verður því gæðakerfi fyrir
lítil matvælafyrirtæki að tryggja heilnæmi afurðanna.
HVAÐ STENDUR TIL BOÐA?
Algengustu gæðakerfm hjá íslenskum fyrirtækjum eru GÁMES-kerfi og ISO-kerfi. GÁMES
stendur fyrir „greiningu áhættuþátta og mikilvægra effirlitsstaða11. Það felur í sér neytendavemd
og samkvæmt lögum nr 522/1994 eru fyrirtæki í matvælaiðnaði skyldug að koma sér upp innra
eftirlitskerfi sem byggist á GÁMES. Gæðakerfi samkvæmt ISO-stöðlunum (ISO9001 og
IS09002) eru vottuð gæðakerfí og uppbyggingin í samræmi við alþjóðlegan staðal.
í 1. töflu er gerður einfaldur samanburður á IS09002 og GÁMES. Þessi samanburður er
ekki fræðilegur heldur fyrst og fremst byggður á reynslu höfundar af þessum kerfum.
1. tafla. Samanburður á IS09001/9002 gæðakerfi og GÁMES-kerfi.
Kostir Gailar
GÁMES Einfalt Sveigjanlegt Miðast við framleiðsluna Takmarkast við framleiðsluna Fjallar um lágmarksgæði (öryggi)
IS09002 Heilsteypt Samræmt kerfi Skýr ábyrgðarskipting Unnið eftir gæðastöðlum Markaðslegur ávinningur Ósveigjanleg uppsetning Kosmaðarsamt í uppsetningu og rekstri Þunglamalegt Úttektir miðast við kerfið en ekki framleiðsluna
IS09001/IS09002 gæðakerfi eru flókin gæðakerfi með margar skyldur og skuld-
bindingar. Þau henta ekki örsmáum fyrirtækjum. Það era svo mörg skilgreind hlutverk í
þessum kerfum að á fundum hjá litlu fyrirtæki gæti einn og sami maðurinn lent í því að
ávarpa sjálfan sig hvað eftir annað!
GÁMES-kerfið er lágmarkskerfi. Það byggist á því að setja upp forvamir. Farið er í
gegnum alla framleiðsltma skref fyrir skref og athugað hvað geti farið úrskeiðis. Þetta kerfi er
sveigjanlegt í uppsetningu. Þannig geta tvö fyrirtæki með sams konar framleiðslu verið með
gjörólík GÁMES-kerfi. GÁMES-kerfi tekur aðeins á fáum mikilvægum þáttum er ákvarða
gæði, en tekur ekki fyrir stýringu á gæðum í merkingunni „óskir ne>úenda“.
I Noregi hefur verið mörkuð sú stefna að setja upp gæðastýringu í norskum landbúnaði
og á hún að vera komin i gagnið í lok þessa árs. Gæðakerfið kallast „Kvalitetssystem i land-
braket“, skammstafað KSL. Er litið mjög til þessa kerfis við uppbyggingu á gæðastýringu í
íslenskum landbúnaði.
KSL byggir á kerfisbundinni skráningu á öllum þáttum ffamleiðslunnar. Með því móti á að
slá tvær flugur í einu höggi. Annars vegar á að bæta gæði og tryggja heilnæma framleiðslu. Hins
vegar á að nýta skráningarkerfið við ffamleiðslustjómun til að bæta afkomu atvinnuvegarins.