Tímarit Máls og menningar - 01.02.2010, Blaðsíða 101

R ý n t í r ú s t i r n a r
TMM 2010 · 1 101
Hraðsoðin uppflettirit um fréttir og samtímastjórnmál eru þannig að
sumu leyti frekar til þess fallin að hvetja til samfélagsumræðu og sjá
henni fyrir hráefni til frekari og dýpri unfjöllunar. Eftir því sem lengri
tími líður frá hinum dramatísku atburðum má vænta þess að rykið nái
að setjast á ný og lesendur megi eiga von á frásögnum sem eru greinandi
og útskýrandi, en eiga minna skylt við skýrslugerð.
Bækur um samtímastjórnmál eru rækilega komnar á kortið í íslenska
útgáfulandslaginu. Eitthvað gott kom þá a.m.k. út úr þessu öllu – þótt
Kaupmannahafnarbúar verði að vísu enn um sinn að láta sér nægja eitt
óperuhús.
Tilvísanir
1 Guðni Elísson: „Vogun vinnur … – Hvar liggja rætur íslensku fjármálakreppunnar?“ Saga,
tímarit Sögufélags XLVVII:2, bls. 118.
2 Hér er þó rétt að geta um bækur Magnúsar Kjartanssonar, Átökin um landhelgismálið: hvað
gerðist bak við tjöldin frá 1959, og Björns Þorsteinssonar, Tíu þorskastríð 1415–1976, sem út kom
árið 1976. Einhverjir kynnu þó að saka Björn um slóttuga sölumennsku, þar sem hann nýtti
áhuga landa sinna á nýjustu landhelgisdeilunum til að „pranga inn á þá“ hugðarefni sínu – fisk­
veiðistríðum frá fimmtándu öld.
3 Árið 1987 fetaði blaðamaðurinn Óskar Guðmundsson sig inn á sömu braut með bók sinni
Alþýðubandalagið, átakasaga, en öfugt við verk Anders og Hreins, sem fjallaði um alkunn átök
innan Sjálfstæðisflokksins, var bók Óskars að miklu leyti óskiljanleg þeim sem ekki voru inn­
vígðir í launhelgar Alþýðubandalagsins og kunnu fyrir skil á áratuga hjaðningavígasögu þess.
4 Mikilvæg undantekning er þó Bræðrabönd Úlfars Þormóðssonar frá árinu 1981 í tveimur bind­
um, sem rakti sögu Frímúrarahreyfingarinnar og birti Frímúraratal við litla hrifningu þessa
leynilega félagsskapar. Þar færir Úlfar rök fyrir því að félagsleg tengsl frímúrara ráði miklu
varðandi fyrirgreiðslu í stjórnmála­ og viðskiptalífinu.
5 Morgunblaðið, 22. des. 1994, bls. 33.
6 Sagnfræðingurinn Sverrir Jakobsson gagnrýndi t.a.m. hægrisinnaðar forsendur höfundarins í
ritdómi um bókina í Sögu, tímariti Sögufélags XLVII:1, bls. 236–240 og það sama gerði Guðni
Elísson í 4. hefti TMM 2009.
7 Svipaða sögu má segja um bók Rogers Boyes: Meltdown Iceland: How the Global Financial
Crisis Bankrupted an Entire Country.
8 Lesbók Morgunblaðsins, 4. júlí 2009. Í dómi sínum tekur Jón fulldjúpt í árinni með því að
segja höfundinn afstöðulausan með öllu. Undir lok bókar sinnar veltir Guðni upp nokkrum
mögulegum orsakaþáttum hrunsins, en sú upptalning er fremur eins og eftirávangaveltur en
að hún skipti teljandi máli við uppbyggingu verksins.