Tímarit Máls og menningar - 01.02.2010, Blaðsíða 111

D a n s i n n í h r u n i
TMM 2010 · 1 111
hafa hana í Þjóðmenningarhúsinu. Gestir fengu strax við komuna nýja
sýn á húsið því þar fyrir framan hafði verið komið upp tjaldborg þar
sem ýmis mannúðarsamtök kynntu starfsemi sína. Svæðið var þar að
auki lokað og þurftu gestir að skrá sig til að komast inn og fá passa. Það
var bara fyrsta hindrunin því tilgangurinn með þessu umfangsmikla
verki var sá að leyfa gestum að upplifa það að koma á strönd ókunnugs
ríkis og biðja þar um hæli. Gestir þurftu að standa í hverri biðröðinni
eftir aðra þegar inn í húsið kom, fá stimpla og kvittanir, svara nærgöng­
ulum spurningum og verða fyrir því að svör þeirra voru teygð og toguð
og þeir gerðir tortryggilegir á allan hátt. Það varð smám saman býsna
óhugnanlegt. Í framhaldi af því var gestum ýtt áfram um allt húsið, upp
á efri hæðir og hanabjálka og niður í iður hússins, og hvarvetna var
margt að sjá og heyra – listaverk í skotum og á göngum, söngur, innsetn­
ingar með lifandi fólki, óhugnanleg atriði, heillandi fögur atriði og allt
þar á milli. Oft hefði ég kosið að fá ofurlítið meira næði til að njóta en
það var ekki í boði. Áfram gakk! Í einu herberginu sóttum við fund með
raunverulegum flóttamönnum og hælisleitendum hér á Íslandi og
heyrðum sögu þeirra af ástæðum flóttans og ömurlegri reynslunni af
verunni hjá okkur.
Kjarni sýningarinnar var leikritið Eyjan er alltaf hér eftir Hrund
Gunnsteinsdóttur, leikið uppi í lestrarsalnum og nærliggjandi herbergj­
um og sett saman úr leiknum atriðum á staðnum og kvikmyndum á
sjónvarpsskjám. Í verkinu hittast fimm konur frá ríkjum fyrrum Júgó­
slavíu á eynni Korcula fyrir utan Króatíu og eiga saman stund. Stríðinu
er lokið en þessar konur eiga hrikalega fortíð sem þær eru engan veginn
búnar að vinna úr og minningarnar reka upp sinn ljóta haus hvað eftir
annað í samtalinu. Kannski orðaði ein konan boðskap sýningarinnar
allrar þegar hún sagði: „Ég meina, hvaðan er maður ef maður á ekki
land?“
Erfitt var að njóta þessa leikrits inni í leiksýningunni til fullnustu en
það gerði þó alla upplifunina markvissari, bætti einstaklingssögum inn
í hina ópersónulegu fjöldareynslu. Og endirinn var sterkur og drama­
tískur.
María Kristjánsdóttir var hrifin af Orbis Terræ Ora í Morgunblaðinu
(19.5.09), fannst það „góð hugmynd að láta erlenda flóttamenn hertaka
þjóðmenningarhús“ hópsins „sem troðið hefur á réttindum flótta­
manna, halda þar almennilegt alþjóðapartí og minna okkur á ábyrgð
okkar gagnvart flóttamönnum og mannkyninu“. Aðalatriðið fannst
henni vera að þegar maður fer út aftur, uppgefinn eftir þvælinginn um
húsið, þá er það „einungis nasaþefur af þeim hræðilegu skelfingum sem