Tímarit Máls og menningar - 01.06.2016, Blaðsíða 97

Þ r a u t r e y n d u r n ý g r æ ð i n g u r
TMM 2016 · 2 97
1943 og síðan á birt efni hans frá árunum 1944 til 1946. Tilgangurinn er að
vekja athygli á nokkrum þeim þáttum sem kunna að hafa mótað Elías sem
höfund.
„Meðfædd mystisk tilhneiging og vottur af kynvillu“
Elías Mar virðist hafa fyrst komið fram opinberlega með frumsamið efni árið
1939, aðeins 15 ára gamall, með upplestri á fundi hjá stúkunni Verðandi í
Reykjavík.6 Næsta árið las hann nokkrum sinnum til viðbótar upp á fundum
stúkunnar en ekki kemur fram hvers lags efni það var. Í desember 1940 birti
hann verk eftir sig í fyrsta sinn, „Hamingjuóð ungrar Reykjavíkurstúlku“.
Kvæðið var prentað í Blysinu, blaði nemenda Gagnfræðaskólans í Reykjavík
en Elías var þar við nám. Það er ort, að nokkru leyti í anda „Þjóðvísu“ Tóm-
asar Guðmundssonar sem birst hafði í Stjörnum vorsins (1940), í orðastað
hjartahreinnar stúlku sem hefur kynnst breskum hermanni en rödd hennar
er svo einlæg að hún hljómar írónísk. „Sem ljós á mínum vegum og lampi
minna fóta / hann læðist oft að húsinu, er kvölda og rökkva fer“, játar hún í
lokaerindinu og spyr síðan: „Hví skyldum við ei lánsins og lífgleðinnar njóta,
/ fyrst lukkan sjálf er stöðugt á hælunum á mér?“7
Þetta ár fréttist líka af Elíasi á stofnfundi Ungra penna/Félags ungra rit-
höfunda í Ingimarsskólanum við Frakkastíg í Reykjavík. Samkvæmt endur-
minningabók Jóns Óskars, Fundir snillingar (1969), fluttu Hannes Sigfússon,
Ásgeir Magnússon og Elías ræður við þetta tækifæri og segist Jón Óskar hafa
undrast að sá síðastnefndi:
skyldi vera svona frakkur að standa í ræðustól, svona ungur eins og hann var, þótt
hann hefði getað verið eldri en ég eftir stærðinni að dæma. […] Hannes sagði mér
að hann væri sextán ára. Lengi vel fannst okkur Hannesi hann vera Ólafur Kárason
Ljósvíkingur, söguhetja Kiljans.8
Í bók Hjálmars Sveinssonar um Elías rifjar sá síðarnefndi upp að skáldin
Arnfríður Jónatansdóttir, Jenna Jónsdóttir, Sigfús Daðason, Jóhannes Steins-
son og Jón úr Vör hafi einnig komið við sögu félagsins og hafi sá síðastnefndi
orðið „eins konar leiðtogi“ hópsins. „Við elskuðum Knut Hamsun. Síðar
fórum við að lesa Eliot, og ég man að ég eignaðist Ulysses eftir Joyce 1945, á
ensku að sjálfsögðu. Þetta voru dásamlegir tímar, jafnvel þótt afgangurinn af
heiminum bærist á banaspjót.“9
Á fyrstu árum stríðsins var samt hljótt um Elías á vettvangi bókmennt-
anna. Hann lauk námi í Gagnfræðaskólanum og innritaðist í Kennara-
skólann 1942. Í lok janúar það ár andaðist móðuramma hans, Guðrún Jóns-
dóttir. Hún hafði tekið Elías að sér þegar hann var aðeins ársgamall en þá
lést dóttir hennar og móðir drengsins, Elísabet Benediktsdóttir, eftir erfið
veikindi. Þau Elísabet og barnsfaðir hennar, Cæsar Benjamín Hallbjörnsson
Mar, bjuggu aldrei saman og hann skipti sér lítið af uppeldi Elíasar þó að