Tímarit Máls og menningar - 01.06.2016, Blaðsíða 76

B ö ð va r G u ð m u n d s s o n
76 TMM 2016 · 2
Á fullorðinsárum hætti svo heimurinn að sprikla í vörpu ljóðsins, kannski
vegna þess að hrifnæmi unglingsins líður um dal og hól í brauðstriti og húsa-
kaupum, kannski vegna þess að skáldin sem ortu á 7., 8. og 9. áratug 20. aldar
gerðu tilraunir með ný form og nýja ljóðhugsun sem átti illa við íhaldssálina
í mér. Á þessum árum voru „gömlu skáldin“, Matthías, Hannes, Grímur
og Jónas, komin út í horn, og byrjað að slá í skáld miðrar 20. aldar, Tómas
Guðmundsson, Guðmund Böðvarsson, Stein Steinar og Snorra Hjartarson.
Jafnvel Þorsteinn frá Hamri, Stefán Hörður og Hannes Pétursson ollu ekki
lengur sama umróti í sálinni og fyrr. Skáldkonur urðu æ fyrirferðarmeiri og
gerðu kröfur um að vera kallaðar skáld en ekki skáldkonur og lýstu sumar
hverjar því ömurlega hlutskipti að vera kona sem enginn karl tekur mark á
nema sem hjásvæfu. Ekki fannst mér það allt mikill kveðskapur, en þó voru
nokkrar þar í hópi sem af listfengi slógu hjartans hörpustrengi, ég nefni Vil-
borgu Dagbjartsdóttur, Nínu Björk Árnadóttur og Ingibjörgu Haraldsdóttir.
Og eftir því sem leið á öldina þótti mér sem ljóðið ætti erfiðara uppdráttar,
karlar og konur ortu æ áþreifanlegar um allt sem gerist fyrir neðan mitti, lík-
lega bein afleiðing af klámvæðingu heimsins sem fékk sína framrás í danskri
lagasetningu um tjáningarfrelsi 1967 og 1969. Áreiðanlega mjög verðugt
ljóðefni ekki síður en það sem gerist fyrir ofan mitti en skelfing hefur mér
alltaf fundist mikill sannleikur í því sem Hannes Hafstein sagði:
Fegurð hrífur hugann meira
ef hjúpuð er,
svo andann gruni ennþá fleira
en augað sér.
Þannig vildi ég hafa ljóð og vil enn. Ljóð er hvítigaldur og á í mínum huga
enga samleið með subbuskap klámhunda og dópdólga.
Á þessum síðustu áratugum 20. aldarinnar komu þó umtalsverð ljóðskáld
fram á ritvöllinn, mest fannst mér til um Þórarin Eldjárn, Einar Má Guð-
mundsson og Gyrði Elíasson. Og líklega hefur það verið árið 1994 eða 1995
að Silja Aðalsteinsdóttir benti mér á bók og sagði: „Þessa ættirðu að lesa.“
Þetta var fyrsta ljóðabók ungrar stúlku og hver býst svosem við einhverju
þegar hann opnar svoleiðis bók? En Silja sagði að ég ætti að lesa hana og
ég geri alltaf eins og Silja segir. Bókin hét Ísfrétt og höfundur hennar var
Gerður Kristný. Svo las ég fyrsta ljóðið og síðan það næsta og eftir nokkrar
síður reif ég í það sem eftir er af hárinu á mér og sagði við sjálfan mig: Hvurt
í hoppandi, hér er skáld á ferðinni. Og ekki varð ánægjan minni þegar ég
kom að kvæði sem heitir Vísur Hallgerðar þar sem skáldið Gerður Kristný
sýnir að hún kann ekki bara að fara með ummyndanir og samlíkingar og
aðrar burðarsúlur ljóðsins, hún ræður einnig fullkomlega við hefðbundið
ljóðform. Og það er meira en hægt er að segja um margan karl og marga
konu sem vill láta kalla sig skáld. Eiginlega finnst mér að enginn Íslendingur
ætti að hafa leyfi til að setja saman ljóð á frjálsu formi sem ekki ræður við