Tímarit Máls og menningar - 01.06.2016, Blaðsíða 140

D ó m u r u m b ó k
140 TMM 2016 · 2
við dönsku barnabókina. Leiðin út í
heim fylgir atburðarás Sigsgaards nokk-
uð skilmerkilega. Frávikin eru fyrst og
fremst í formi viðbóta, tilbrigða og hug-
leiðinga höfundar og færast á mjög eðli-
legan hátt jafnt og þétt í aukana eftir því
sem á líður.
Mesta frjómagnið sækir Hermann
hins vegar í myndskreytingar Arne
Ungermann. Þá lesendur Leiðarinnar
sem ekki muna þær myndir í smáatrið-
um er rétt að hvetja til að verða sér úti
um eintak af gömlu barnabókinni áður
en þeir sökkva sér í sögu Hermanns. Í
því samtali gerist margt ákaflega
skemmtilegt sem gefur textanum á köfl-
um frumlegan óraunveruleika- jafnvel
óhugnaðarblæ.
Lýsingin á herbergi Páls í upphafi
sögunnar rímar við myndina af Palla í
rúminu sínu. Samanbrotin föt á stól-
kolli, uppreimaðir skór, röndótt rýja-
motta. Lýsing sem myndar frjóan mis-
hljóm við það þegar ljóst verður að Páll
Hermanns er maður á fullorðinsaldri.
Fullorðinn maður – en býr hjá for-
eldrum sínum, eða þau hjá honum. Her-
mann bætir rakstri við þvottasenu
barnasögunnar, mögulega til að taka
sem fyrst af öll tvímæli um að hér er
ekki barn á ferð. Svo þetta:
Meðan hann er að þessu verður honum
starsýnt á spegilinn á baðherbergis-
skápnum. Spegillinn er honum á vinstri
hönd og í honum er til hálfs svartur
flötur, síðan himinblá ræma og loks eitt-
hvað sem lítur út eins og hvítt handklæði
með rauðri rönd á snaga. Hann fær þá
undarlegu hugmynd að sjálfur sæist hann
ekki í speglinum ef hann stillti sér upp
fyrir framan hann. (14/ mynd á bls. 9 í
PVEÍH, útg. 2009)
Sjálfur fékk ég þá undarlegu hugmynd
við að lesa þessa setningu og skoða
myndina að svörtu, bláu og hvítu flet-
irnir í speglinum eru fánalitir Eistlands,
reyndar ekki í réttri röð. Hermann eða
Palli hafa ekki orð á því en þetta er
dæmi um hvert sagan og nálgun Her-
manns getur leitt lesandann í eigin hug-
renningum. Og reyndar er unnið mark-
visst með misvísandi skilaboð um hvar
hún eiginlega gerist, án þess að Eistland
komi þar við sögu. Íslensk (akureyrsk
m.a.s.) götuheiti í bland við dönsk og
sporvagna, Páll finnur kort af borginni
frá 1757 og svo er okkur bent á þá for-
vitnilegu staðreynd að brunabíllinn,
sem flestir muna úr barnabókinni, er
með stýrið öfugum megin. Nokkuð sem
sá sem hér skrifar þorir að veðja að eng-
inn hefur tekið eftir nema Hermann
Stefánsson.
Stuttu seinna flýtur þessi setning úr
barnabókinni með, lítið breytt, svona
eins og til að rugla lesandann enn í rím-
inu, eða kannski gefa ávæning að skýr-
ingu á því hvað þessi rígfullorðni maður
er að gera í gamla herberginu sínu í föð-
urhúsum:
Palli veit að hann má ekki fara út á
götuna án leyfis en nú er allt fólkið horfið
og hann verður að leita að pabba og
mömmu. (16/10)
Fimmtán síðum síðar er hann að rifja
upp eftirlætisljóðið sitt, eftir Baudelaire,
og enn aftar rifjar hann upp kynni sín
af grískum heimspekisamræðum. Ólík-
indatól, Páll, eins og skapari hans.
Seinfær ofviti? Venjulegur maður
með ævilanga áfallastreituröskun? Aðal-
lega fáum við harla fátt að vita um Pál
Hermanns á raunsæissviðinu. Hvorki
um persónuleika né heldur hversdags-
legar staðreyndir á borð við aldur og
hvað hann fæst við í lífinu. Þessari upp-
lýsinganísku höfundar er vitaskuld
ætlað að halda athygli okkar þar sem
hann vill hafa hana, og eiginlega þykir
þessum lesanda hálf-óviðkunnanlegt að