Tímarit Máls og menningar - 01.06.2016, Blaðsíða 137

Á d r e p u r
TMM 2016 · 2 137
Fjórða tilbrigðið er einnig mjög sér-
stakt og umhugsunarvert, en þó á enn
annan hátt, þar breytist hljóðfallið og
nýjar skreytinótur birtast. Einn mesti
listviðburður sem skýrt hefur verið frá í
fjölmiðlum á Íslandi á síðari tímum er
gjörningur unga mannsins sem sat í
glerkassa í heila viku og sté aldrei út úr
honum, til eins eða neins, allan þann
tíma. Þetta var hámark frumlegrar list-
sköpunar, ekki aðeins á Íslandi heldur í
heimi öllum, og kom skerinu rækilega
inn á kortið í álfum hinna æðstu lista;
því kann það að koma mönnum mjög á
óvart að ég skuli nefna það í grein um
endurtekningar. En eigi að síður var
gjörningurinn endurtekning, þó menn
þurfi að líta langt í burtu og langt aftur í
aldir til að koma á það auga.
Í lok fornaldar var uppi í Sýrlandi
hinn helgi meinlætamaður Símon á súl-
unni, f. um 390, d. 459. Hann var sonur
hjarðmanns en strax á unga aldri fann
hann hjá sér hvöt til heilags lífernis, og
sýndi svo mikil afrek á því sviði að hann
fékk engan frið fyrir aðdáendum. Þá
fann hann loks sína eiginlegu köllun,
hann tók sér stöðu á súlutoppi, á stalli
sem var einn fermetri og því nægilega
stór til að hann gæti staðið og setið en
alls ekki til að hann gæti lagst fyrir.
Þarna var hann síðan kyrr í óralangan
tíma, sumir segja í þrjátíu ár, aðrir
fjörutíu, og var eina hreyfingin sú að
hann tók sér stöðu á sífellt hærri súlum,
hin fyrsta var fjórir metrar á hæð en hin
síðasta rúmlega fimmtán metrar. Píla-
grímar flykktust hvaðanæva að og
færðu honum mat, flatbrauð og geita-
mjólk, sem dreginn var upp til hans í
körfu en hann neytti þó mjög sparlega.
Hann tók á móti gestum milli tvö og sex
eftir hádegi og gátu þá þeir sem vildu
skrifta og fá bjannak klifrað upp til hans
eftir reipstiga. Símon var vanur að
standa uppréttur í fjörutíu daga og
fjörutíu nætur samfellt á lönguföstu ár
hvert, fyrst batt hann sig við staur en
svo skammaðist hann sín fyrir þennan
veikleika og stóð eftir það staurlaust.
Hann beygði sig gjarnan niður í bæna-
haldi þannig að ennið nam við tær,
áhorfandi einn taldi 1244 slíkar beygjur
í einni lotu en þá gafst hann upp á taln-
ingunni. Sumir segja að síðasta æviárið
hafi hann jafnan staðið á öðrum fæti.
Um hann voru síðar skrifaðar margar
bækur sem greina frá kraftaverkum sem
gerðust í grennd við súluna; hugljúfust
þeirra er að mínum dómi kvikmynd
gjörð af Luis Bunuel 1965, sem nefnist
„Simón del desierto“. Er þar lýst þeim
undrum og stórmerkjum sem urðu við
fætur súlunnar og tilraunum Satans,
sem birtist í líki ungrar og föngulegrar
stúlku, til að freista hins helga manns.
Nú fer ekki á milli mála að gjörning-
ur unga mannsins í glerkistunni er end-
urtekning á setu Símonar á súlunni,
hliðstæðurnar blasa við, hvort sem það
er ásetnings-endurtekning eða ekki.
Bæði Símon og ungi maðurinn taka sér
stöðu þar sem þeir eru varðir fyrir
ásókn pílagríma, aðdáenda og fleiri,
þrátt fyrir léttan klæðaburð, annar bak
við gler, hinn uppi í hæðum. Gestir
beggja færa þeim nauðsynlega næringu,
þótt ungi maðurinn hafi kannske fengið
eitthvað fjölbreyttara en flatbrauð og
geitamjólk, enda matarræði breytt; og
líkamsstarfsemi þeirra beggja, bæði
upphaf og endir, fer fram fyrir allra
augum. Báðir draga að sér ómælda
athygli, því hvor um sig er talinn
fremstur á sínu sviði, og í lokin fljúga
þeir þráðbeint upp í stjörnuhimininn.
Af því flugi dregur Bunuel upp óvænta
mynd og kynni hún líka að tengja end-
urtekninguna við fyrirmyndina; sem og
líka kistan sem líður yfir sandinn í
kvikmyndinni og boðar íverustað til-
brigðisins.