Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.05.2018, Page 103

Tímarit Máls og menningar - 01.05.2018, Page 103
S ó l o n I s l a n d u s – h e t j u s a g a ? TMM 2018 · 2 103 Hjalti Þorleifsson Sólon Islandus – hetjusaga? Um birtingarmynd Sölva Helgasonar í skáldsögu Davíðs Stefánssonar1 Af verkum Davíðs Stefánssonar (1895–1964) frá Fagraskógi hefur Sólon Islandus (1940) sérstöðu þar sem um er að ræða einu skáldsögu höfundarins; hann haslaði sér einkum völl sem ljóð- og leikritaskáld. Sagan hlaut góðar viðtökur á sínum tíma, var rómuð af flestum gagnrýnendum, seldist vel og hefur ávallt notið vinsælda.2 Sem kunnugt er byggir Davíð frásögn sína á ævi förumannsins Sölva Helgasonar (1820–1895) sem á sinni tíð varð frægur fyrir viðburðaríkt líferni og sérkennilegt háttalag. Í efnistökum gætir nákvæmni, reynt er að fylgja lífshlaupi fyrirmyndarinnar í öllum meginatriðum og er verkið mikið að vöxtum, frumútgáfan telur samtals yfir 600 síður í tveimur bindum.3 Sölvi átti eins og margur erfitt uppdráttar í íslensku samfélagi 19. aldar. Hann var enn á barnsaldri þegar hann missti foreldra sína, mátti þola harðræði og slæman aðbúnað í æsku norður í Skagafirði, og á fullorðins- árum tolldi hann illa í vinnumennsku og flæktist einsamall um landið undir því yfirskini að iðka hinar ýmsu listir. Var hann tvívegis dreginn fyrir rétt og hlaut dóma fyrir skjalafals, brot gegn vistarbandinu og þjófnað.4 Eftir- mæli Sölva urðu misjöfn en af einhverjum ástæðum hefur sú hefð skapast að meðhöndlun Davíðs á persónu hans tjái öðru fremur einstakan hlýhug með mönnum á jaðri samfélagsins. Bókmenntafræðingurinn Sveinn Skorri Höskuldsson (1930–2002) fullyrti til að mynda í grein árið 1995 að sagan sé „yljuð af samúð Davíðs með olnbogabörnum og utangarðsmönnum þessa heims“,5 auk þess sem höfundur innlifi sig og samsami listamannsstolti og skaphita söguhetjunnar.6 En þegar að er gáð er að sjá sem þessi meðaumkun sé tvíbent og á heildina litið sé birtingarmynd Sölva með öðrum hætti í sögunni enda hafi markmiðið í raun síður en svo verið að vekja samkennd með hans líkum. Ýmislegt hefur verið tínt til um ástæður þess að Davíð réðst í þetta mikla verk. Það liggur fyrir að honum var Sölvi lengi hugstæður og töluvert áður en hafist var handa við skriftirnar hafði hann ferðast á helstu staði tengda lífi hans auk þess að sanka að sér teikningum og málverkum eftir hann. Ritunartíminn var einnig í lengra lagi en drög að sögunni munu þegar hafa legið fyrir í kringum árið 1925.7 Í viðtali í Morgunblaðinu í nóvember 1940 lagði Davíð áherslu á að bókin væri samin sem innlegg í samtímaumræðuna
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.