Tímarit Máls og menningar - 01.05.2018, Blaðsíða 139

U m s a g n i r u m b æ k u r
TMM 2018 · 2 139
við óp Kolbrúnar sem hafði lagt sig í
lautu og hrokkið upp við að heyra hlát-
ur og þegar hún rís upp sér hún litla
skuggaveru: „Veran er dvergur eða
krakki, vafin í svört klæði. Hún horfir á
Kolbrúnu með ósýnilegum augum, svo
stekkur hún af stað og hoppar eða flýg-
ur þvers og kruss um gilið. Hún birtist
hér og hvar en hverfur þess á milli, eins
og hún stökkvi inn og út um göt á til-
verunni“ (177). Timmi trúir ekki sögu
Kolbrúnar en þykist þó leita að verunni:
„„Halló?“ segir hann í gríntóni. „Er ein-
hver hér? Svartklæddir dvergar vinsam-
legast gefi sig fram við ferðalang!“ Hann
brosir að eigin fyndni“ (189). En svo sér
hann dys og í henni „klæði, eldgamalt
og morkið. […] Undir klæðinu er lítil
hauskúpa, brún á lit með myrkur í
augnastað“ (190–91).
Eftir þetta versnar í þessu þegar
vonda ferðalagi, Timmi slasar sig, þau
eru villt og hrakin og tækin bregðast.
Að sjálfsögðu skellur á þoka og það er þá
sem þau finna loks áfangastaðinn, húsið
„sem flöktir innan í þokunni“ (199). Þar
með eru örlög þeirra ráðin, því í húsinu
er reimt, þar búa útburðir. Tímóteus
ræður ekki við ástandið en Kolbrún
tekur glöð að sér móðurhlutverkið.
Síðasti kaflinn er svo einskonar eftir-
máli sem bætir aukalykkju í fléttuna, en
þar fær útgefandi í hendur handrit sem
segir sögu ungs pars sem leitar að eyði-
býli á Melrakkasléttu. Þegar hann
kemur til Kópaskers fregnar hann af
ferðum Kolbrúnar og Timma. Einnig er
honum sögð saga gamallar konu sem
einnig hét Kolbrún og fannst óvænt á
heiðinni áratugum fyrr, þegar hún var
lítil stúlka, en hvarf sama dag og hjúin
lögðu af stað. Hann reynir að grafast
frekar fyrir um málið, en draugasagan
teygir anga sína víða.
Stefán Máni notar íslenska náttúru
sem bakgrunn á sama hátt og þjóð-
sagnaþulir fyrri tíma. Nýjasta tækni og
vísindi leika svo sitt hlutverk þegar í ljós
kemur að tækin eru bæði næm og biluð
– GPS-hnitin ná að vísa leiðina inn í
handanheima, en þaðan er svo ekki
hægt að komast. Hefðbundin andstæða
borgar og náttúru, nýrra tíma og gam-
alla, er sviðsett með tilheyrandi róman-
tískri sýn á auðn og einangrun, sem
síðan reynist fallvölt. Auðnin er heimili
þjóðsögunnar og óvætta hennar af ýmsu
tagi, einangrunin tryggir áframhaldandi
tilvist þeirra. Eyðibýlið geymir minn-
ingar kynslóðanna, sögunnar og sagn-
anna og þær minningar eru svo það sem
halda því við. Þessi sagnahefð öðlast
nýtt líf í Skuggunum og þannig eru
búnar til nýjar minningar til að manna
auðnina.
Jórunn Sigurðardóttir
Stigagangur lífsins:
Dæmisaga
Friðgeir Einarsson: Formaður húsfélags-
ins. Benedikt 2017. 208 bls.
Formaður húsfélagsins er ekki beinlínis
réttnefni á þessari fyrstu skáldsögu
Friðgeirs Einarssonar. Sagan fjallar ekki
um formann húsfélags, þessarar mikil-
vægu en oft svo óþolandi stofnunar í
fjölbýlishúsum. Og eftir því sem best
verður séð þá bærast heldur engar þrár
til slíkra metorða í brjósti unga manns-
ins sem sagan greinir frá né kannski
nokkrar aðrar þrár. Að því leyti er hér á
ferð erkitýpa nútímamannsins, sam-
tímamannsins, þessarar mannveru sem
á 21. öldinni tekst á við heim á fallanda
fæti sem um leið er heimur allsnægta og