Tímarit Máls og menningar - 01.05.2018, Síða 140

U m s a g n i r u m b æ k u r
140 TMM 2018 · 2
óteljandi tækifæra að sagt er – en líka
óðabreytinga þannig að ómögulegt er að
velja eitthvað eitt að leggja fyrir sig í líf-
inu, einn draum og/eða markmið og
heimskulegt jafnvel að elta ólar við slíkt.
Miklu fremur gildir að vera stöðugt
reiðubúinn að taka nýjum áskorunum
og helst gerbreyta lífi sínu reglulega. Um
þetta vitna fjölmiðlar dag hvern. Að
sama skapi er titill þessarar fyrstu
skáldsögu Friðgeirs Einarssonar afar
viðeigandi vísun til þess hlutverks hvers
og eins að vera formaður í sínu eigin lífs
húsfélagi, leggja fram tillögur og fylgja
eftir samþykktum. En hvað er „eigið
líf“, hver er raunveruleikinn, hin eigin-
lega tilvera, úr hverju verður hún til og
hvernig birtist hún?
Í upphafi fáum við fátt að vita um unga
manninn, í raun ekki einu sinni hvort
hann er ungur. Tilvera hans virðist
standa á einhvers konar núllpunkti og
hann þarfnast næðis til að koma aftur
undir sig fótunum. Hann er að ná sér
eftir sambandsslit, „ … það eru níu
dagar og fjórir mánuðir síðan ég hef
talað við K“ (5). Nú er hann fluttur inn í
íbúð systur sinnar með húsbúnaði og
smámunum sem eru hluti af tilveru ein-
hvers annars. Systirin er flutt til Noregs.
Smám saman setur hann þó sitt mark á
umhverfið, raðar sínum eigin bókum í
hillur, setur hluti í skápa og byrjar að
reykja aftur til að svalir íbúðarinnar fái
tilgang. Í fjölbýlishúsum fylgir allt rök-
réttum og hagnýtum ferlum, að því er
virðist sjálfvirkt. Fljótlega eftir að ungi
maðurinn flytur inn hverfur þannig
nafn systurinnar af lista íbúa hússins og
nafn hans sjálfs kemur í staðinn. Les-
andinn fær þó aldrei að vita hvað ungi
maðurinn heitir.
Hrynjandi hússins og hljóðin í dag-
legu lífi íbúa þess verða unga mannin-
um smám saman kunnugleg og lesand-
inn kynnist honum líka. Hann þarf að
finna sér vinnu, móðir hans minnir
hann á mikilvægi þess að skrifa ferilskrá
og hvað það sé gott að vera með tengsla-
net. Ungi maðurinn er ekki með slíkt
net, hann er staddur í „viðsjárverðu
einskismannslandi“ með fólki sem
„engan veginn er skýrt hvort þekkist
eða þekkist ekki“ (30). Hann er með
öðrum orðum staddur í eins konar
stigagangi í lífi sínu sem fær samsömun
með stigagangi fjölbýlishússins í frá-
sögninni.
Í fjölbýlishúsi þurfa íbúarnir að falla
undir einn nefnara, sérviska er óæski-
leg, einsleitni af hinu góða sem endur-
speglast í húsunum sjálfum. Sjaldan er
ein blokk stök. Þetta reynir söguhetjan
strax fyrsta kvöld sitt í húsinu þegar hún
bregður sér í nærliggjandi verslun og
gerir á heimleiðinni tilraun til að opna
með lykli tvennar útidyr áður en lykill-
inn lýkur loks upp þeim réttu. Dyrnar
eru allar eins, anddyrin öll eins í rökkr-
inu, húsin sjálf líka sem og íbúarnir sem
verða hluti af húsinu: „Á köflum líður
mér eins og himnan milli mín og bygg-
ingarinnar hafi rofnað í atganginum,
hugsanir mínar runnið saman við vegg-
ina, húsgögnin, rykið í loftinu og kaffið
í bollanum, eins og þegar egg eru pískuð
saman í skál. Allt rennur saman í einn
graut“ (40).
Höfundur hefur greinilega reynslu af
lífi í fjölbýlishúsi þar sem sumt breytist
aldrei eins og t.d. að íbúarnir komi hlut-
um og húsgögnum tímabundið fyrir í
sameigninni en gleymi síðan. Þetta dót
verður hluti af húsinu en vitnar líka um
einhverja sögu sem truflar þá sem eru
ekki hluti af sögunni. Svo eru alltaf ein-
hverjir sem ekki skipta um ruslatunnur
undir sorprennunni, að ekki sé talað um
að skipta um ljósaperu af sjálfsdáðum.
Friðgeir notar gjarnan upptalningar,
runur til að skapa umhverfi og aðstæð-