Tímarit Máls og menningar - 01.05.2018, Page 142

U m s a g n i r u m b æ k u r
142 TMM 2018 · 2
ein. Stundum fær ungi maðurinn
reyndar það hlutverk að vera „fundar-
kjöt“, það gerir sig gagnvart viðskipta-
vinum stofunnar að hafa fleiri með á
kynningarfundum, þá gengur betur að
selja auglýsingarnar.
Það kemur fyrir að ungi maðurinn
dregur ályktanir af því sem fyrir eyru
hans og augu ber og sem beina hugsun
lesandans í ákveðna átt. Tiltölulega
snemma í sögunni lýsir hann til dæmis
útsýninu af svölum íbúðar sinnar:
„[F]yrir utan fjöllin er ekkert að sjá
nema ferkantaðar byggingar, hver um
sig fylgsni fyrir hundruð manna. Fyrir
framan mig eru mörg þúsund mann-
eskjur sem sjást ekki“ (26). Og það er
einmitt það sem bókin Formaður hús-
félagsins fjallar um, þessar þúsund
manneskjur sem sjást ekki, eru einfald-
lega heima hjá sér. Eitt fyrsta samtal
hins verðandi kærustupars snýst um
kvikmyndahandrit sem hún hafði fyrir
margt löngu byrjað að skrifa og fjallaði
„um fólk sem er mest heima hjá sér,“ og
hún er ekki viss um að fólk hafi áhuga á
slíku. Og ungi maðurinn svarar fyrir
hönd þeirra lesenda sem þessi látlausa
saga fangar: „Stundum er fólk forvitið
um hvað annað fólk er að gera heima hjá
sér“ (69). Stundum nægir það þó ekki
lesendum og þeir henda þessari bók frá
sér af því að í henni gerist ekki neitt. Í
sögunni er ekki að finna áhugaverðar
persónur að gera áhugaverða hluti og
þar verða hvorki skil né hvörf sem
breyta framvindunni eða með orðum
söguhetjunnar: „Á stað eins og þessum
gerast breytingar svo hægt að maður
tekur ekki eftir þeim“ (59).
En hvernig sjást manneskjur, ein eða
þúsund, sem allar líkt og ungi maður-
inn, stíga skrefin hvern dag fram úr
rúminu og sameinast straumi allra
hinna, sveigja hjá hindrunum, staldra
við endrum og sinnum, sýna kurteisi og
bregðast við. Halda áfram að vinna, lesa,
iðja, eins og skáldið ráðlagði forðum.
Skáldsagan Formaður húsfélagsins setur
ekki fram stórar spurningar um tilgang
eða uppreisn gegn hinu viðtekna. Hér er
ekki teiknað upp sögulegt samhengi
söguhetju sem á sér stóra drauma eða
markmið sem hún fylgir eftir og ganga
upp eða ekki. Fyrir kemur að minnst er
á að eitthvað hafi verið öðruvísi áður og
gefur lesandanum tilfinningu fyrir for-
tíð án þess að hún skipti máli. Þegar
eldur kemur upp í bláu sjoppunni og hún
brennur til grunna hefur það engar
afleiðingar: „Það eina sem minnir á að
hér hafi verið hús er dökk möl sem
myndar útlínur undirstaðnanna í jörð-
inni, eins og nýtekin gröf“ (97). Ekkert í
þessari sögu leiðir beinlínis af öðru held-
ur er einmitt undirstrikað hversu enda-
sleppar flestar athafnir okkar eru, hversu
ótengdar og oftar en ekki áhrifalausar.
Má í því samhengi benda á dásamlega
hliðarsögu af lesbíuparinu á hæðinni
fyrir ofan. Parinu fylgir ungur sonur og
hefur faðir hans verið til vandræða þar
sem hann á við geðræna erfiðleika að
stríða. Um jólin ákveður lesbíuparið að
fara út á land en vill ekki að faðir
drengsins viti af því og elti litlu fjöl-
skylduna uppi. Það þurfi því að líta út
fyrir að konurnar séu heima í íbúðinni
að halda jól. Ungi maðurinn tekur að sér
verkefnið, hann fer reglulega upp, kveik-
ir og slekkur ljósin í samræmi við venjur
íbúanna sem hann auðvitað þekkir af
hljóðunum sem borist hafa frá íbúðinni.
Hann kaupir meira að segja seríur og
síðar jólatré sem hann skreytir svo að
gervi hamingjuríkra jóla í íbúðinni sé
fullkomnað (145–150). Sambýliskonan
vænir hann um framhjáhald vegna tíðra
fjarvista úr þeirra sameiginlegu tilveru
þegar hann hverfur til þess að skapa til-
veru annarra trúverðuga ásýnd. Ekkert