Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Qupperneq 22

Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Qupperneq 22
Stefán Máni tengist henni sjaldan eða aldrei; þjáning, dauði, skelfing og persónuleg völd er það sem svalar í svip óslökkvandi þorsta hinnar hreinræktuðu illsku, sem gegnum tíðina hefur skotið rótum í hjörtum kvalara ýmis- konar, allt frá vesalingum með sjálfspíslarhvöt til alræmdra íjöldamorð- ingja og einræðisherra, sem eru í raun og veru líkari vélum en mann- eskjum að innri gerð og hugsa og hegða sér samkvæmt því. Á öndverðum dögum Guðbrands biskups Þorlákssonar bjó maður að nafni Björn ásamt konu sinni Steinunni á bænum Öxl í Breiðuvíkur- hreppi á sunnanverðu Snæfellsnesi. Hann var kallaður Axlar-Björn og vann sér það til frægðar að myrða vel á annan tug sofandi ferðalanga sem í vondum veðrum og á dimmum nóttum höfðu beðist gistingar á bænum. Glæpi þessa framdi Björn með dyggri aðstoð eiginkonu sinnar, og sökktu þau hjónin líkum ferðalanganna í tjörn þar nærri en gerðu eigur þeirra að sínum. Fyrir utan það að Björn var kvæntur maður þá minnir blóði drifin saga hans og umgjörð hennar á kvikmyndina Psycho (1960) eftir meist- ara Hitchcock, en í forgrunni hennar er brjálæðingurinn Norman Bates sem rekur mótel við gamlan þjóðveg og myrðir þá fáu gesti sem skrá sig þar inn og sökkvir síðan líkunum (í bifreiðum viðkomandi) í nálæga mýri. Fyrirmynd Normans Bates var Ed nokkur Gein, „náætan frá Wisconsin“, sem varð í lifanda lífi holdgervingur hins norður-ameríska raðmorðingja. Gein var fundinn ósakhæfur og dæmdur til ævilangrar vistar á geðspítala effir að hafa játað á sig kaldrifjuð morð, grafarrán og svívirðingar á líkum fórnarlamba sinna á 6. áratug 20. aldar, en Axlar- Björn og Steinunn voru dæmd til dauða og tekin af lífi árið 1596. Lífið hermir eftir listinni og öfugt, tíminn bítur í skottið á sér og illskan - eins og ástin - er ávallt viðstödd, í nútíð og fortíð, í lífi og listum. Fyrirbærin tvö, hugur glæpamannsins og hin hreinræktaða illska, eru eldsneytið sem drífur skáldsöguna Svartur á leik áfram, en umhverfið sem hún hrærist í er Reykjavík nútímans og þá fyrst og fremst sú dimma og hættulega Reykjavík sem birtist okkur í fjölmiðlum nánast vikulega, þar sem handrukkarar halda heilu fjölskyldunum í heljargreipum, þar sem rán, morðhótanir og ofbeldisverk eru daglegt brauð, þar sem fólk hverfur sporlaust og miskunnarlausir eiturlyfjasalar ráða ríkjum, þar sem smástelpur klæðast eins og klámstjörnur og kynlíf er orðið að andlits- og kærleikslausri athöfn, að vinargreiða, atvinnu, gjaldmiðli, þar sem allt má og ekkert er bannað, þar sem sá sterkari hefur alltaf rétt fyrir sér og hinn veiki er beygður í duftið. Svartur á leik er samt uppdiktað bókmenntaverk - það sem ég kýs að kalla fagurfræðilega glæpasögu - þó að efniviðurinn sé að stórum hluta 20 TMM 2004 • 3
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.