Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Qupperneq 78

Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Qupperneq 78
Árni Bergmann Trúin á Rússland Saga viðleitni til að fmna óskum sínum stað Þegar spurt er um hugsjónir og hindurvitni liðinnar aldar nema menn oft staðar við trúna á Sovétríki Stalíns. Og spyrja til dæmis hér á íslandi: hvernig mátti það vera, að snjall rithöfundur eins og Halldór Laxness tæki þá trú og boðaði hana? í skáldsögu Hallgríms Helgasonar, Höfundur íslands, er m.a. fitjað upp á þeirri skýringu að það skáld sem í henni er látið vera skylt Halldóri í mörgum greinum hafi verið haldið einhverjum „skandinaívisma"1 og í sama streng tók svo Hallgrímur sjálfur í viðtali, þegar hann spurði hvort Halldór Laxness hafi ekki verið haldinn „blindu sakleysi sveitamannsins“.2 Ekkert er reyndar fjær sanni. Halldór Laxness var ekki síst Sovéttrúar vegna þess að hann var mikill heimsmaður, hann var alveg með á nótum tímans. Hann var einn af afar mörgum skáldum og höfðingjum andans sem tengdu miklar vonir við rússnesku byltinguna og það samfélag sem af henni reis. Sumir gerðu stuttan stans í þeirri trú (André Gide, Panait Istrati), aðrir þraukuðu alllengi, hvort sem þeir töldu sig sjálfir kommún- ista eða eiga samleið með sovétkommúnisma í veigamiklum greinum: Sean O’Casey og Bernhard Shaw, Romain Rolland, Louis Aragon og Paul Éluard, Heinrich Mann og Bertolt Brecht, Nordahl Grieg og Andersen Nexö, Nazim Hikmet og Pablo Neruda, svo aðeins fáir séu nefndir. Svo mikil og glæsileg fylking Sovétvina kallar vissulega á aðrar útskýr- ingar en þær, að Stalín og hans umsvif hafi höfðað einkum til fákunnandi smáþjóðamanna eða „sveitamanna“. Heimsmenningin er mætt til leiks. Hitt gæti verið, að stórgáfuð skáld og hugsuðir séu öðrum þræði haldnir einhverju „sakleysi“ sem geti raunar slegið þá blindu. Rétt að skoða þá hlið mála nánar. Og byrja þá á því, að hinn vongóði áhugi á Sovét-Rússlandi áranna milli heimsstyrjaldanna átti sér sérkennilega forsögu. Það hafði nefnilega gerst áður að skrifandi og hugsandi menn á Vesturlöndum gerðu Rússland hið mikla með einum eða öðrum hætti að aðsetri vona sinna og drauma um það, hvernig mannlegu félagi verði breytt til hins betra. 76 TMM 2004 • 3
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.