Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Page 81

Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Page 81
Trúin á Rússland samfélag en þeirra eigin höfðingjar. Tímabil Nikulásar keisara fyrsta (1824-56) var tími afturhalds, sá tími þegar bæði ritskoðun og leynilög- regla verða öflugar stofnanir sem eiga að koma í veg fyrir alla tilburði til að breyta samfélaginu eða skerða hið minnsta rétt einvaldans til að ráðsk- ast með land og þegna. En þá kemur á daginn, að það eru ekki aðeins „vinstrimenn“, umbótasinnar af ýmsu tagi, sem láta heillast af Rússlandi hinu óendanlega og dularfulla. Markgreifinn de Custine heitir franskur aðalsmaður sem heimsótti Rússland árið 1839 og skrifaði fræga bók um ferðina, La Russie en 1839. Hann var ekki einn þeirra sem hreifst af land- inu, öðru nær: hann sér hvarvetna merki um harðstjórn og lögleysur og ótta, sem og um útsmognar aðferðir rússneskra yfirvalda til að fela óþægilegar staðreyndir og ljúga að erlendum gestum. Og honum finnst að „flestir rithöfundar“ sem heimsækja Rússland, séu „sviksamlega með- sekir Rússum við að blekkja okkur“. Hann fer sterkum fyrirlitningar- orðum um þessa gesti sem „koma úr öllum landshornum Evrópu til þess að brosa í bjálfalegri hrifningu yfir því hrífandi og nána sambandi sem þeir telja að sé á milli keisara Rússlands og þegna hans“. Með öðrum orðum: de Custine er að skamma evrópska gesti sem hafa búið sér til þá íhaldssömu staðleysu (útópíu) að í Rússlandi rætist draumar þeirra um ástir góðs kóngs og alþýðunnar, draumar sem lýðræðistilburðir og póli- tískt þras hafi spillt á Vesturlöndum. í annan stað er hann undrandi á því, að jafnvel þeir gestir sem komi „aðeins af forvitni" eins og gefi frá sér alla gagnrýna hugsun um leið og þeir taka til við að lýsa Rússlandi. Og hann fer svipuðum orðum um ferðasöguhöfunda á tímum Nikulásar og höfð voru um gesti Stalíns hundrað árum síðar: „Annaðhvort hefur þessu landi einungis verið lýst af mönnum sem skapgerð þeirra eða staða leyfir ekki að vera sjálfstæðum, eða þá að einlægustu hugsuðir eins og glutra niður dómgreind sinni um leið og þeir koma hingað.“8 De Custine minnir á fleira. Menn geta gert Rússland að leikvangi drauma sinna - eða martraða. Hann er einn þeirra sem telja Rússland fyrst og fremst víti til varnaðar, land þar sem „engin hamingja er mögu- leg“. Hann ráðleggur hverjum Frakka sem á son sem kann ekki við sig heima í Frakklandi að senda hann til Rússlands - því hver sá sem því landi kynnist af raun „verður sæll að fá að búa í hvaða öðru landi sem væri“.9 Hafa menn ekki heyrt eitthvað svipað um unga menn og óánægða á síðastliðinni öld? En de Custine telur að sönnu teflt á nokkra hættu þegar menn lenda í klónum á útsmognum rússneskum gestgjöfum. Hann lýsir því einmitt mjög skemmtilega, að tignum gesti er sýnt hvað sem hann biður um. En það er alltaf mættur maður sem ber ábyrgð á höllinni, eða skólanum eða TMM 2004 • 3 79
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.