Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Side 86

Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Side 86
ÁRNI BERGMANN var útfært af mikilli snilld undir leikstjórn Stalíns. Robert Conquest minnir í fyrrnefndu viðtali á það, að meðan á stóð hungursneyð í kjölfar samyrkjuvæðingarinnar heimsótti forsætisráðherra Frakklands, Herriot, Úkraínu, en þar var ástandið einna verst. Herriot komst að þeirri niður- stöðu að fregnir um hungursneyð þar eystra væru uppspuni, enda sá hann búðir fullar af vörum hvar sem hann kom. Fleiri snerust til jákvæðrar afstöðu til Sovétríkjanna í Bandaríkjunum af skrifum Durantys, fréttaritara stórblaðsins New York Times í Moskvu, en af áróðri kommúnista. Walter þessi Duranty var sjálfur laus við samúð með kommúnisma en gerði Sovétríkjum Stalíns mikið gagn með því að draga í skrifum sínum mjög úr hörmungum (eins og hungursneyð í Úkr- aínu 1932-34) en halda fram ýmsu jákvæðu í framkvæmdakappi Sovét- manna. Sumir halda, að slíkur maður hafi verið á mála hjá sovésku leyni- lögreglunni, aðrir telja hann hafa verið að þjóna vinum sínum í Banda- ríkjunum sem stóðu í arðsömum viðskiptum við Sovétmenn, enn aðrir að hann hafi reynt að stunda einhvern einleik í sögunni, en svo mikið er víst að Duranty hlaut hin virðulegu bandarísku Pulitzerverðlaun fyrir „hlutlægni og skarpa dómgreind“ í Sovétskrifum sínum.16 Joseph E. Davies hét sendiherra Bandaríkjanna í Moskvu á árum hinna miklu pólitísku réttarhalda 1936-38. Hann fylgdist sjálfur með réttarhöldunum yfir Búkharín og félögum eins og Halldór Laxness. Sjálfur var hann lögfræðingur og taldi réttarhöldin meingölluð frá sjón- arhóli réttarríkis, samt komst hann að þeirri niðurstöðu að hinir ákærðu hefðu í rauninni verið sekir um meiriháttar samsæri um að steypa Stalín og stjórn hans.17 Athyglisvert reyndar, að þegar Þórbergur Þórðarson reyndi að bjarga sinni Sovéttrú frá endanlegu hruni eftir leyniræðu Khrúsjovs um glæpi Stalíns og fráhvarf Halldórs Laxness, þá var vitnisburður sendiherrans bandaríska það sem hann hafði sér einkum til trausts og halds.18 Áður var það mynstur kynnt til sögunnar, að vestrænir gáfumenn freistast til að halda, að einmitt Rússland sé það pláss þar sem óskir þeirra geti ræst, vegna þess að það er í senn nálægt og framandi, það er dular- fullt og risavaxið, það er vanþróað í samanburði við Vesturlönd, en ein- mitt þess vegna séu Rússar líklegir til að geta breytt sínu lífi með róttæk- ari hætti en þar sem allt er í fastari skorðum og þar með orðið öðrum fyrirmynd. Þessi trú fær byr undir vængi þegar menn eftir fyrri heims- styrjöld og upp úr 1930 fara að líta svo á, að kapítalisminn sé ónýtur orð- inn og lýðræðið að gefast upp fýrir fasisma. Og hún er margfalt öflugri en nokkuð sem menn áður þekktu af því tagi, bæði vegna þess, að trúar- 84 TMM 2004 • 3
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.