Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Síða 86

Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Síða 86
ÁRNI BERGMANN var útfært af mikilli snilld undir leikstjórn Stalíns. Robert Conquest minnir í fyrrnefndu viðtali á það, að meðan á stóð hungursneyð í kjölfar samyrkjuvæðingarinnar heimsótti forsætisráðherra Frakklands, Herriot, Úkraínu, en þar var ástandið einna verst. Herriot komst að þeirri niður- stöðu að fregnir um hungursneyð þar eystra væru uppspuni, enda sá hann búðir fullar af vörum hvar sem hann kom. Fleiri snerust til jákvæðrar afstöðu til Sovétríkjanna í Bandaríkjunum af skrifum Durantys, fréttaritara stórblaðsins New York Times í Moskvu, en af áróðri kommúnista. Walter þessi Duranty var sjálfur laus við samúð með kommúnisma en gerði Sovétríkjum Stalíns mikið gagn með því að draga í skrifum sínum mjög úr hörmungum (eins og hungursneyð í Úkr- aínu 1932-34) en halda fram ýmsu jákvæðu í framkvæmdakappi Sovét- manna. Sumir halda, að slíkur maður hafi verið á mála hjá sovésku leyni- lögreglunni, aðrir telja hann hafa verið að þjóna vinum sínum í Banda- ríkjunum sem stóðu í arðsömum viðskiptum við Sovétmenn, enn aðrir að hann hafi reynt að stunda einhvern einleik í sögunni, en svo mikið er víst að Duranty hlaut hin virðulegu bandarísku Pulitzerverðlaun fyrir „hlutlægni og skarpa dómgreind“ í Sovétskrifum sínum.16 Joseph E. Davies hét sendiherra Bandaríkjanna í Moskvu á árum hinna miklu pólitísku réttarhalda 1936-38. Hann fylgdist sjálfur með réttarhöldunum yfir Búkharín og félögum eins og Halldór Laxness. Sjálfur var hann lögfræðingur og taldi réttarhöldin meingölluð frá sjón- arhóli réttarríkis, samt komst hann að þeirri niðurstöðu að hinir ákærðu hefðu í rauninni verið sekir um meiriháttar samsæri um að steypa Stalín og stjórn hans.17 Athyglisvert reyndar, að þegar Þórbergur Þórðarson reyndi að bjarga sinni Sovéttrú frá endanlegu hruni eftir leyniræðu Khrúsjovs um glæpi Stalíns og fráhvarf Halldórs Laxness, þá var vitnisburður sendiherrans bandaríska það sem hann hafði sér einkum til trausts og halds.18 Áður var það mynstur kynnt til sögunnar, að vestrænir gáfumenn freistast til að halda, að einmitt Rússland sé það pláss þar sem óskir þeirra geti ræst, vegna þess að það er í senn nálægt og framandi, það er dular- fullt og risavaxið, það er vanþróað í samanburði við Vesturlönd, en ein- mitt þess vegna séu Rússar líklegir til að geta breytt sínu lífi með róttæk- ari hætti en þar sem allt er í fastari skorðum og þar með orðið öðrum fyrirmynd. Þessi trú fær byr undir vængi þegar menn eftir fyrri heims- styrjöld og upp úr 1930 fara að líta svo á, að kapítalisminn sé ónýtur orð- inn og lýðræðið að gefast upp fýrir fasisma. Og hún er margfalt öflugri en nokkuð sem menn áður þekktu af því tagi, bæði vegna þess, að trúar- 84 TMM 2004 • 3
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.