Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Side 127

Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Side 127
Tónlist þess að þau séu tákn fyrir grósku í menningarlífinu. Alvarleg nútímatónlist sé merki um hámenningu, vitsmunalíf og framfarir, jafnvel þó enginn nenni að hlusta á hana. Pleasants telur að þetta ástand sé tilkomið vegna þess að fólk haldi að þetta hafi alltaf verið svona. Hauskúpudómar fyrri alda Það viðhorf að „æðri tónlist“ eigi ávallt erfitt uppdráttar í fyrstu kemur ffam í frægri bók eftir Nicholas Slonimsky, The Lexicon of Musical Invective. Slo- nimsky segir að tónlist sé undir flestum kringumstæðum tekið með tortryggni þegar hún heyrist fyrst og telur að um hálf öld þurfi að líða frá því að tónsmíð er frumflutt og þar til hún fær þann sess að vera talin snilldarverk. Þetta rök- styður hann með mýmörgum dæmum um vonda dóma sem tónskáld frá dögum Beethovens hafa fengið. Til dæmis hafi einu sinni verið sagt að tónlistin eftir Berlioz væri eins og bullið í fullum apa og að verk eftir Béla Bartók hljóm- aði eins og gagg í hænu á flótta undan reiðum fjárhundi. Tónlist eftir Franz Liszt hafi verið líkt við villt óp og viðbjóðslega sveppasýkingu og um Scriabin hafi eftirfarandi verið ritað: „Tónlist hans er eins og vímuefni. Það eru margar fleiri tegundir til, eins og kókaín, hass, heróín, svo maður tali ekki um áfengi. Það hlýtur að vera nóg. Af hverju þarf að gera listina að andlegu eiturlyfi? I einni sin- fóníu effir Scriabin eru átta horn og fimm trompetar. Hjá honum er það þó ekki merkilegra en átta líkjörar og fimm tvöfaldir viskí." í bók sinni sýnir Pleasants fram á að fimmtíu ára regla Slonimskis eigi alls ekki við rök að styðjast. Margar frábærar óperur hafi slegið í gegn strax í byrjun og sömu sögu sé að segja um ótal önnur tónverk. Fimmtíu ára reglan sé fýrst og fremst afsökun fýrir því að megnið af nútímatónlist sé lélegt og auk þess hund- leiðinlegt. Ég verð að segja það að persónulega er ég alls ekki sammála Pleasants. Sumt af því sem hér hefur verið frumflutt undanfarin ár er harla gott. Nýlegt dæmi er Passía Hafliða Hallgríssonar sem hefur verið að fá afburðadóma í erlendum blöðum og tímaritum undanfarið. Ég er hins vegar á því að stór hluti íslenskra nútímaverka sé ekki merkilegur, einfaldlega vegna þess að þannig hefur það alltaf verið. Ógrynni tónverka var samið á nítjándu öld; megnið af þeim er löngu gleymt og heyrist hvergi nema í helvíti. Snilldin er alltaf sjaldgæf; sagan á eftir að dæma og vinsa úr því sem samið er í dag. Póstmódernisminn og tónlistin Það að Sinfónían sé búin að fella niður sérstaka tónleikaröð helgaða nútímatón- list má hugsanlega tengja við áherslubreytingu Morgunblaðsins í menningar- málum. Þar til seint í júní á þessu ári var menningarumfjöllun blaðsins þríþætt; „æðri listgagnrýni“ var á menningarsíðunum, ítarlegri umfjöllun um menningu og listir í Lesbókinni og greinar um dægurmenningu affast í blaðinu. Þegar breytingin átti sér stað var gerð grein fýrir henni í leiðara og hún réttlætt með TMM 2004 • 3 125
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.