Tímarit Máls og menningar - 01.09.2005, Blaðsíða 93

Bókmenntir
Ævisaga Halldórs er saga af sterkri trú, háleitum hugsjónum, miklum sigr-
um og djúpstæðum vonbrigðum. Getur ævisaga mikils listamanns verið öðru
vísi en þannig? Á efri árum Halldórs tók þjóðin hann í nokkuð góða sátt og
var stolt af sigrum hans. Kyrrð ævikvöldsins virðist að sumu leyti hafa verið
Halldóri erfiðari en hin stormasömu þroskaár og allra síðustu ár sín átti hann
við sjúkdóm að stríða eins og kunnugt er.
Halldór Guðmundsson segir alla þessa sögu af einlægni og vandvirkni og
ævisaga Halldórs Laxness eftir nafna hans Guðmundsson er ómetanleg fyrir
þá sem vilja setja sig inn í ævi og störf Nóbelskáldsins.
Silja Aðalsteinsdóttir
Vilborg Dagbjartsdóttir: Fiskar hafa enga rödd. Ljóð. JPV útgáfa 2004.
Ég held að sá sem kæmi alls ókunnugur að ljóðum Vilborgar Dagbjartsdóttur
- við getum hugsað okkur útlending, vel læsan á íslensku en ólesinn í íslenskri
bókmenntasögu - gæti ekki ímyndað sér annað en hún væri ungskáld. Varla
fædd fyrir 1970. Eitt af því sem hann hefði til sannindamerkis í nýrri ljóðabók
hennar, Fiskar hafa enga rödd, gæti verið „Kvöldhiminn":
Fölgrá þoturák
í hásuðri blikar ISS
Bjartast himinljós
Hvað er þetta ISS? spyrja þeir sem eldri eru, en unglingunum verður ekki
svarafátt: International Space Station, segja þeir eins og þeir eigi hana sjálfir.
Þarna fær líka heillandi ljóska orðið í „Viðbótarpassíusálmi" og vinur hennar
er í Ananda Marga. Þessi djarfa samtímavitund er ekki ný bóla í ljóðum Vil-
borgar; úr Klukkunni í turninum (1992) minnist ég til dæmis tísts tölvuspil-
anna sem lætur í eyrum „eins og ljúfur söngur / eins og lóusöngur“; í þeirri bók
er líka bæði talað um Kvennaathvarf og Derrick!
Ekki er nóg með að Vilborg sé djörf í tilvísunum í nútíðina, hún hefur líka
varðveitt ofurnæmi barnsins eins og sést á ljóðunum sem hún sækir til bernsku
sinnar bæði í þessari bók og hinum fyrri. Titill nýju bókarinnar er úr mögnuðu
prósaljóði sem heitir „Reynsla“ og sýnir að reynsla barns getur stangast harka-
lega á við kennisetningar fullorðinna:
Ætli ég hafi ekki orðið átta ára þá um sumarið. Það var um hádegisbilið síð-
sumars að ég skrapp einsömul niður að á. Venjulega stóð trébali fullur af vatni
TMM 2005 • 3
91