Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.2005, Blaðsíða 102

Tímarit Máls og menningar - 01.09.2005, Blaðsíða 102
Bókmenntir þessara einstaklinga."9 Ef umfjöllunin á ekki að vera persónuleg, af hverju er þá talað um „veiðileyfi"? Þegar fyrirmyndir einstakra persóna eru eins augljósar og hér yfirgnæfir það almennu þættina, ekki verður annað séð en slúðurkennd gagnrýnin beinist að einstökum persónum. Ef ætlunin er að deila á viðskipta- lífið almennt missir ádeilan marks af þessum sökum. Infernó í ofbeldisheim 1 Svartur á leik eftir Stefán Mána er líka fjallað um bisnessmenn, sem ræða og skilgreina rækilega markaðinn, markhópa, framboð og eftirspurn (sjá t.d. bls. 107, 392, 394-395). En þeir starfa á öðrum vettvangi en gljástroknu banka- mennirnir í Dauðans óvissa tíma. Svartur á leik sver sig í ætt við fyrri skáldsögur Stefáns Mána að því leyti að aðalpersónurnar lifa í heimi sem er á einhvern hátt á skjön við það sem eðli- legast þykir. í Myrkravél er lýst skuggalegum hugarheimi, í Hótel Kaliforníu er fjallað um ungan mann búsettan úti á landi (sem virðist oft teljast afbrigði- legt), í Israel er aðalpersónan farandverkamaður og í Svartur á leik er komið að undirheimunum. Aðalpersónan er piltur sem heitir Stefán og er frá Ólafsvík en fluttur til borgar- innar, vinnur á bar, veit ekki alveg hvert hann ætlar, ólíkt þýsku sjóliðunum sem hann fylgist með við upphaf bókarinnar og „áttu sér líf, markmið, tilgang" (6). Stefán stendur á krossgötum í byrjun en leiðin sem hann velur þýðir að hann sogast inn í heim þar sem „sterkasta mantra í heimi“ er „FUCK YOU“ (331), ofbeldi og dóp af öllu tagi er yfir og undir og allt um kring, pillur af ýmsu tagi eru bruddar eins og sælgæti, jafnvel geymdar í pezkalli, amfetamín er sogið lát- laust upp í nefið eða því mokað í munninn með teskeið og skolað niður með gosi, bjór, kampavíni eða bara hverju sem til fellur, menn kæra sig kollótta hvort stun- ur í kvenfólki eru sprottnar af ánægju eða sársauka ... Stefán Kormákur Jónsson verður Stebbi psycho og lífið verður eitt allsherjar infernó við dúndrandi undir- leik Metallica, „trommutakturinn verður að hjartslætti í höfðinu ...“ (399) Stokkið er fram og til baka í tíma í bókinni og ekki fylgt föstum söguþræði fyrr en þá helst í seinni hlutanum. Tíminn allur er teygjanlegur og fljótandi, enda kemur gyðjan Kalí, „sem tortímdi sjálfum Tímanum“ (495) við sögu und- ir lokin, og ein persónan skilgreinir „núllstundina": Þegar maður framkvæmir brjálaða hluti, þá er stundum eins og tíminn stöðvist og allt verði óraunverulegt í kringum mann [...] Blóðið frýs í æðunum og það er eins og hægist á öllu í kringum mann, eins og þegar eitthvað er sýnt hægt í sjónvarpinu. Maður svífur um í svona tómi, eins og maður sé í frjálsu falli eða á kafi í vatni. (329-330) Tímaskynjun af þessu tagi endurspeglast víða í bókinni og þetta tal vekur hugrenn- ingatengsl við kúlutímann, „bullet time“, sem kvikmyndin Matrix gerði frægan. Sú mynd er mjög nálæg í bókinni, t.d. er horft á hana í einu atriðinu (373) og í öðru 100 TMM 2005 • 3
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.