Tímarit Máls og menningar - 01.09.2005, Blaðsíða 113

Bókmenntir
hjá hústökukommúnu á Norrebro. Sagan er ferðasaga án þess að vera það, ást-
arsaga án þess að vera það, slarkrómantík án þess að vera það. Hún minnir
helst á bækur tilvistarsinna sem ganga út á að finna grunnkennd þess að vera
og tilganginn með lífinu, eins og Flökurleikinn eftir J.P. Sartre. Sú revíukennda
staða kemur upp að báðar stelpurnar sem eru kærustuefni Þrándar koma til
Kaupmannahafnar á sama tíma, og þó að það eigi að koma í veg fyrir að þær
hittist, þá hittast þær, eins og í sönnum revíum. Söguþráðurinn þróast sem sagt
út í íróníurómantíkurrevíu í lokin.
III.
Það stendur til að skilgreina tímana út frá sjálfum sér, en þá þarf að finna stað
þar sem hægt er að standa og skoða sig og tímana utan frá. Leiðin er að skoða
sjálfan sig jafnóðum í dagbók í nútíð og síðan aftur sömu stundir eftirá í þátíð,
til að skoða tímana rækilega úr tveimur áttum út frá sjálfinu sem maður svo
aftur er alveg heiðarlegur um. En heiðarleikinn reynist vandmeðfarnari en
nítroglusserín því ekki er hægt að segja allt og felst lygin þá ekki í því sem mað-
ur velur að sleppa? Hér vill höfundur allavega ekki sleppa banalítetum eins og
rassgatinu sem hann er að athuga hvort fylgi manni um allan heim eða ekki,
typpinu (sem minnst er á af svo stakri reglufestu í gegnum textann að það
mætti vel skrifa um það ritgerð sem mjög sérstaka aukapersónu í sögunni),
klósettferðum og slíku. En jafnvel það að muna rækilega eftir typpinu og taka
fram hvernig getur gengið á klósettinu, alveg heiðarlega, virðist ekki skilgreina
tímana að ráði, breytir engu um heimsmynd fjöldans. Rétt eins og aðrar slíkar
ferðir verður klósettferðin í Hugsjónadruslunni nokkuð tíðindalaus og heim-
urinn þýtur skeytingarlaus hjá í manísku æði sínu. Höfundurinn gerir sér ljóst
að þó hann reyni að vera heiðarlegur og raunsær gagnvart sjálfum sér til að
skilgreina tímana gengur það illa upp. í kafla 17, sem heitir Næsti kafli (eins
og fleiri kaflar) og er í miðri bókinni segir:
Ég/hann er aftur farinn að tala út um rassgatið á mér/sér. Tilgangslausir leikir.
Leiknir til að maður skilji sjálfan sig betur. Sjái sig úr fjarlægð. Utanfrá. En það
er lygi. Sé ekki sjálfan mig utanfrá. Get það ekki. Öðlast enga fjarlægð í 3. per-
sónu. Kemst ekki út fyrir sjálfan mig. (Bls. 123)
Bókin breytir nokkuð um tón eftir þetta, formið leysist dálítið upp, án þess þó
að hætta að hvíla á sömu grunnstoðum. Aðferð bókarinnar hefur verið vísað
á bug, samt er önnur leið ekki prufuð. Það er orðið ljóst að sannleikurinn um
mig er ekki sannleikurinn um tímana, svo sjálfmiðaður útgangspunktur leiðir
bara í óefni. En það óefni er ákveðið að rata í með því þó að klára sögu einstak-
lingsins og afhjúpa hann í það minnsta eftir fremsta megni. En þetta reynist
þrautin þyngri því aðalpersónan er á endanum ópólitískur pólitíker, órómant-
ískur rómantíker, antíintelektúal intelektúal, sannleiksleitandi sem trúir ekki
á sannleikann, firrtur nútímamaður sem fróar sér með ókunnugri konu á
TMM 2005 • 3
111