Heimsmynd - 01.08.1994, Qupperneq 54

- Lastu Laxness sem barn?
„Nei, ekki mikið.“
- Of tyrfinn?
„Nei, það var bara alltaf svo mikið útstáelsi á
mér sem barni. Ef ég var ekki að smíða kofa,
þá var ég að vasast í truntum eða að veiða.
Bækur heilluðu mig ekki. Og þar fyrir utan
fóru alltaf í taugarnar á mér kotroskin börn
sem tóku mig afsíðis og þuldu pabba upp og
kunnu hann utan að.“
Enn er okkur litið út um gluggann í stoftmni í
Melkoti. Rökkrið er blátt og smám saman
slokknar á bjarma Grímannsfells. Hún segist
ekki hræðast einveruna í sveitinni, kveðst ekki
sakna þess iðandi mannlífs sem sagt er ein-
kenna borgarlífið. Einvera og einangrun allt
að því heilli hana.
„Eg hef auðvitað gaman af að hitta gott fólk.
Það er fjör að fylla húsið hérna. Það er samt
ágætt að hafa það í hófi. Einveran er holl.
Hún gefur mér tíma til að hugsa og plana. Þá
pirra ég heldur ekki neinn og enginn pitxar
mig. Það er gott að þegja, finna þá nautn þeg-
„Ég hef verið nálægt
því að fara á hausinn
í öllum mínum myndum.
Einu sinni munaði það
hálftíma“
ar ekkert þarf að segja.“
- Fékkstu nóg af fólki á gestkvæmu
heimili?
„Eg fékk minn skammt. Hingað komu heilu
rúturnar af fólki. Þá vorum við Sigga systir
gjarnar á að lauma okkur út bakdyramegin.
Okkur fannst meira virði að vera út af fyrir
okkur, en taka í höndina á hundrað mönn-
um.“
- Áttu vini?
„Já. Og ég er mjög íhaldssöm á vini. Eg hef
varla breytt um vinahóp frá því ég var í
menntaskóla. En vitaskuld hef ég eignast vini í
tengslum við störf mín á seinni áiatm.
Eg er blessunarlega alltaf að hitta nýjar og
spennandi týpur. Og það er það skemmtilega
við fólk. Það er óendanlega margbreytilegL“
- Hvernig fólk vingastu við?
„Eg hef voðalega gaman af því að hlæja.
Eg sogast að skapgóðu fólki sem segir góðar
sögur og er fyndið, án þess að það þurfi að
hafa fyrir því. Það er svo mikilvægt að hlæja.
Eg var að koma úr ferðalagi inn í Veiðivötn
með gömlum bekkjarsystkinum mínum, þar
hló ég fýrir mánuðinn.“
Hún gekk í Menntaskólann við Tjörnina að
afloknum Gaggó og síðar lá leiðin í Kennara-
háskóla íslands. Hún segist hafa tollað þar í
hálfan vetur. „Eg fór þangað með appelsínu í
nesti um haustið og tók hana upp um jól. Þá
var hún orðin hörð, svo ég hætti.“
- Fannstu ekki fyrir neinum þrýstingi
að feta í fótspor föðurins?
„Nei, það hvarflaði aldrei að mér að leggja út á
sömu braut og hann. Eg var ekki með neinn
rembing.
Eg á engan rembing á blaði."
Guðný segir að á þessum árum hafi hugur
hennar staðið til kvikmynda. Allt frá því að
hún hafi fylgst með upptökum Gabríel Axels
og hans manna á Rauðu skykkjtmni uppi á Is-
landi á ofanverðum sjöunda áratugnum hafi
hún verið ákveðin hvar hennar verksvið lægi.
„Eg fylgdist með uppistandinu í kringum
þessa mynd úr fjarlægð eins og aðrir Islend-
ingar á þeim tíma og heillaðist af því. Eg varð
strax vör við þá töfra að geta búið til tíma og
sett nánast hvaða sögu sem er í mynd.“
Leiðin lá á Ríkissjónvarpið, þar sem Duna
vann sem skrifta á dagskrárdeild. Undir þrí-
tugt tók hún loks af skarið og settist á skóla-
bekk í kvikmyndagerð í Lundúnaborg og var
þar í tvö ár. Litlu síðar var kvikmyndafélagið
Urnbi stofnað af Guðnýju og þrernur öðrum
galvöskum konum sem vildu fýlgja íslenska
kvikmyndasumrinu undir hásól.
„Vtð vorum ekki einu sinni með tékkhefti þeg-
ar við lögðum af stað, aðeins kvenbudduna til
taks og upp úr henni vom tíndir tíkallar þegar
með þurfti,“ segir hún og brosir að þeim Uma
þegar fýrstu myndimar á borð við Skilaboð til
Söndru og Stella í orlofi vom í vinnslu. „Við
fengum styrk, en náttúrlega langtum minni
en strákarnir af því stelpur þurfa alltaf að
sanna sig umfram karla svo þær geti vænst
þess að standa þeim jafnfætis."
Fyrst um sinn sá hún um framkvæmdaþátt
þessara kvikmynda en fýrsta leikstjómarverk-
efnið var sótt í smiðju pabba. Kristnihald und-
irjökli, að margra viti ein minnisstæðasta ís-
lenska kvikmyndin fra síðasta áratug, var gerð
1988. Síðar bamamyndir ogfýndinn karlakór,
kenndur við Heklu. En af hveiju kvikmyndir?
,Afþví mig langar að segja sögu. Þetta snýst
um að hrífast og hrífa aðra með sér. Stærsti
vandinn við að búa til kvikmyndir er hins veg-
ar sá að vera viss. Kvikmyndir krefjast ómældr-
ar vissu. Mistök kippa fótunum undan manni
áaugabragði.“
- Hefurðu farið á hausinn?
„Eg hef verið nálægt því í öllum mínum
myndum. Einu sinni munaði hálftíma. Það
komu 55 þúsund manns að sjá Karlakórinn
Heklu og í sjálfu sér ekki hægt að biðja um
betri aðsókn. En hún hefur ekki enn borgað
sig upp. Með 75 þúsund manns á launum á
ferðalagi í þremur löndum í tengslum við
myndina og þrátt fýrir myndarlega styrki, dug-
ar það ekki til þó fimmtungur þjóðarinnar
borgi sig inn á hana.“
( m)
ágúst - september / Heimsmynd
- Er þetta nokkuð hægt?
„Þetta er ekki hægt. Ekki á Islandi. Nema ef
vera kynnu ódýrar gamanmyndir sem hitta í
mark. Venjulegar myndir, það sem kallað er
ódýrt í údöndum og kostar okkur liðlega 200
milljónir, eru ekki framkvæmanlegar á Is-
landi.“
Hún gagnrýnir stjórnvöld fýrir sinnuleysi og
skilningsleysi í þessu sambandi. Hún segir
stjómendur ekki skilja hvað þeir fái mikið til
baka við gerð einnar myndar. Og nefnir
Heklu aftur sem dæmi. Vel undir tuttugu pró-
sent af fjármögnun hennar hafi komið frá ís-
landi, afgangurinn fráEvrópu, en atvinnan
sem hafi skapast, aðföngin sem þurfti, launa-
veltan, skattamir; allt hafi þetta skilað sér beint
til Islands.
„Almennileg mynd skilar sér tífalt til baka.
Fjármagnið er til en það vantar áhugann,
skilninginn, áræðnina.
Eg býst við að við Islendingar verðum að
hætta að hugsa um stórar períóðumyndir, ef
fram fer sem horfir. Sem er synd. Við eigum
fullt af afbragðs sögttm sem bíða þess að verða
kvikmyndaðar. A meðan aðrar þjóðir eru
komnar í þrot með söguefni eigum við nóg
sem við þorum ekki að nota sjálf. Ætli það
endi ekki með því að útlendingar seilist í
þennan sjóð — og fári með sögumar okkar úr
landi.“
- Áttu þér draumamynd?
,Ætli draumamyndin mín sé ekki sú sem ég
ætla að gera næst. Hún er ættuð úr smiðju
pabba, spunnin upp úr smásögu sem hann
skrifaði á fjórða áratugnum og heitir Ungfrú-
in góða og húsið. Eg er búin að vera að pæla í
þessari sögu í nokkur ár og er núna að ljúka
við handrit hennar. Hún gerist um aldamótin
í litlu þorpi. Sögupersónumar em tvær systur
og fléttan snýst um innri átök þeirra á milli.
Onnur systirin eyðileggur líf hinnar. Sagan
stillir upp andstæðum, sem em einlægni og
yfirborðskennd."
- Ertu ekkert hrædd að leita í smiðju
föðurins?
„Það fer eftir því hvaða verk það er. Eg myndi
aldrei voga mér í stóru bækurnar hans. Og
þegar söguvalinu sleppir er handritsgerðin,
takan og eftirvinnslan aðallega spuming urn
þolinmæði, heiðarlegt starf og sjálfsgagnrýni.“
- Áttu næga þolinmæði?
„Nei, enda hef ég sagt að ég muni gefast upp
ef mér takist ekki að gera þessa næstu mynd
mína almennilega. Það er ekki hægt að
standa í þessari íslensku kvikmyndagerð nema
upp að vissu marki. Mestur hluti hennar er
tómt ströggl og barningur. En ég þráast við.
Það er ögmnin sem kemur mér alltaf aftur af
stað, þessi mikla ögmn sem kvikmyndir em.
Þegar á hólminn er komið em það 60 vanda-
mál sem þarf að leysa á dag. Og kikkið því
samfara, þegar þau em öll leyst og allt smellur
saman, er meira en svo að ég geti hætt“