Heimsmynd - 01.08.1994, Síða 56

□awomBoD
Allsherjaraoði
Jörmundur Ingi Hansen hefur verið Alls-
heijargoði Asatrúarfélagsins frá áramótum þó
hin eiginlega innsemingarathöfn hafi ekki far-
ið fram fyiT en íjúlí. Hann var skírður Jörgen
eftir dönskum afa sínum en lét breyta nafni
sínu þvf honum finnst íslenskir ríkisborgarar
eiga að bera íslensk nöfn. Jóhanna V. Guð-
mundsdóttir hittijörmund í síðdegiskaffi á
Hótel Borg. En einmittþar, í tumherberginu,
stofnuðu þeir Sveinbjöm Beinteinsson Asatrú-
arfélagið formlega við þriðja mann árið 1972.
Hvers vegna stofnuðuð þið Ásatrúar-
félagið?
Við töldum okkur lengi hafa verið ásatrúar og
fannst vanta vettvang fyrir ásatrúarmenn að
koma saman. Stofnuðum því félagið sumar-
daginn íyrsta 1972.
Út á hvað gengur starfsemin?
Hún skiptist í trúailegt staif og í félagsstarf. Fé-
lagsstarfið felst aðallega í sambandi við með-
limi og útgáfu félagsrits. Núna erum við að
undirbúa miklar lagabreytingar innan félags-
ins og svo erum við að ganga frá kaupum á
húsnæði, undir skrifstofu og fundarsal, en við
fjölgunina í félaginu er það nauðsynlegL
Ersvona mikil aðsókn í Ásatrúarfé-
lagið?
Já, núna er fjöldi fólks að ganga í félagið. Ég
held að þetta sé fólk sem telur sig ásatrúar og
fmnur að það á samleið með félaginu. Það
gengu ansi margir í félagið eftir að Sveinbjöm
dó og ég talaði við nokkra þeirra því þetta
kom svolítið á óvart. Svör fólks vom yfirleitt á
þá leið að það hefði hugsað lengi um að
ganga í félagið en ekki gert. Þegar Sveinbjöm
dó sáu rnargir að ekkert er eilíft og það held
ég að hafi hrist upp í fólki sem annars hefði
ekki komið í félagið fyrr en löngu seinna. Fé-
lagsmenn eru hátt í 200 og mér kæmi ekki á
óvart þó þeir yrðu 300 fyrir árslok.
Skráðir þú þig úr Þjóðkirkjunni við
stofnun Ásatrúarfélagsins?
Nei, það gerði ég ekki fyrr en félagið varð lög-
gilt árið 1973. Ég sá enga ástæðu til þess fyrr.
Það er ekkert lögmál að vera ekki í Þjóðkirkj-
tmni ef þú ert í Asatrúarfélaginu. Persónulega
hef ég ekkert á móti Þjóðkirkjunni og er
reyndar fylgjandi því að til sé Þjóðkirkja á
meðan yfirgnæfandi meirihluti þjóðarinnar
telur sig vera lútherskan.
Telurðu trúfrelsi skv. stjórnarskránni
vera tryggt hér miðað við hversu erf-
iðlega gekk að fá Ásatrúarfélagió
viðurkennt á sínum tíma?
Ég held að erfiðleikamir hafi bara komið til af
því að fólk vildi fara varlega. Þegar þeir sem
því réðu sáu að alvara var á bak við stofhun fé-
lagsins en ekki einhver óknytti gekk það í
gegn. Ég var að koma frá ásatrúamrönnum í
Bretlandi sem börðust í 20 ár fyrir löggildingu
á söfhuði sínum. Þeir fengu loks fyrir skömrnu
bréf ffá drottningunni sem jafngildir löggild-
ingu. Því getum við ekki kvartað yfir seina-
gangi. I Bandaríkjunum hins vegar túlka
menn trúfrelsi þannig að hver sem er geti
stofnað trúfélag um hvað sem er og gert það
hvernig sem er. Þannig held ég að enginn
vildi láta hlutina ganga fyrir sig hér. En ís-
lenska kerfið gengur dálítið lengra en það
bandaríska varðandi viðurkenningu á trúar-
söfnuðum. Forstöðumenn löggildra trúar-
söfnuða hér framkvæma giftingar, gi'eftranir,
nafngjafir og fleira sem hefur lagalegt gildi.
Því er skiljanlegt að ríkisvaldið láti það ekki í
hendumar á hveijum sem er.
Hvar framkvæmir Ásatrúarfélagið
giftingar?
A því em tvær meginreglur. Annars vegar að
athöfnin fari fram utandyra, eins og nú er
reyndar í tísku hjá Þjóðkirkjunni, og hins veg-
ar að giftingin gerist í sjálfri brúðkaupsveisl-
unni. Giftingin hjá okkur er ekki trúarleg at-
höfn heldur borgaraleg og reyndar skilst mér
að Þjóðkirkjan líti einnig á giftingu sem borg-
aralega athöfn.
Hvernig fara blót ásatrúarmanna
fram?
Það er fremur erfitt að lýsa öðm en bara skel-
inni. Því sem raunvemlega gerist er ekki hægt
að lýsa með orðum. Blót ásatrúarmanna fylgja
árstíðum og hvert blót er hátíð sem tengist og
helgast af æðra stigi sköpunar. Fyrsta blótið er
1. vetrardag og þá er sköpunar efnisins
minnst. Næsta erjólablótið, venjulega haldið
21. desember, og tileinkað sköpun ljóssins.Jól-
in em ljóshátíð, þau tengjast sólardýrkun og
jól þýða mjög líklega upphaf eða upphafsstað-
ur. Sá upphafsstaður í Reykjavík liggur í fjall-
inu Keili þar sem sólin sest ájólum.
Þriðja blótið er á sumardaginn fyrsta. Það er
hámark sköpunarinnar, sköpun lífsins og
sköpun mannsins. Fjórða blótið er síðan á
Þingvöllum fimmtudaginn í 10. viku sumars,
en það er hinn forni þinghelgunardagur og
dagurinn sem Alþingi var stofnað. Þetta blót
er tileinkað þjóðfélaginu, lögunum og reglun-
um sem menn hafa í mannlegu samfélagi.
Blótin þróast frá því að vera sköpun efnisins,
gegnum sköpun Ijóssins, í sköpun lífsins og
síðan í þær reglur sem em manna á milli. Svo
má í raun tala um fimmta blótið, haustblót,
sem er þríþætt og nálgast það sem kallaðist
töðugjöld í gamla daga. Uppskerublót en líka
í leiðinni blót dauðans og endalokanna. Þetta
blót fellur saman við fýrsta blótið þannig að
endalokin og upphafið em sami hluturinn.
Halda ásatrúarmenn jól?
Já, við höldum nákvæmlega einsjólahátíð og
( 56 J ágúst - september / Heimsmynd
aðrir. Jólin eru alls ekki kristileg hátíð, þau
voru alltaf haldin á Islandi til forna meðal
heiðinna manna og hafa í upphafi ekkert
með kristna trú að gera. Meðal Rómveija vom
jólin fæðingarhátíð sólguðsins og þegar
kristni varð ríkistrú í Róm héldu þeir þessum
hátíðarhöldum en settuJesú inn í stað sól-
guðsins. Það var í fyrsta lagi á móti öllum regl-
um kristinna manna að halda upp á fæðingar-
hátíðir. Hjá öllum öðrum helgum mönnum
og konum innan kristninnar er haldið upp á
dánardaginn. Því eru páskarnir aðalhátíð
kristinna manna. Sá siður að fagnajólum með
ljósum, jólagjöfum og með því að bera græn
tré inn í hús er mjög fom, heiðinn siður.
Eru galdratákn og rúnir notuð
í blótum?
Nei, ekki opinberlega hjá Asatrúarfélaginu.
Rúnir em máttug tákn sem tengjast goðunum
en það er ákaflega lítill munur á því hvort fólk
notarrúnir, tarotspil eðavenjulegbridsspil til
að sjá inn í framtíðina. Það er ekki það sem
býr í rúnunum sem skiptir máli heldur það
sem býr innra með þeim sem notar þær.
Hver er hlutur kvenna innan
félagsins?
Ég vildi gjarnan að konur innan félagsins
kæmu sér upp sérstakri deild vegna þess að
konur líta guðdóminn út frá öðru sjónarmiði
en karlmenn. Sumir hlutir eru að sjálfsögðu
sameiginlegir eins og að konur og karlar séu
saman á öllum höfuðblótum. En ég sæi ekk-
ert því til fyrirstöðu að konur blótuðu Freyju
eða aðrar gyðjur með eigin aðferðum og út
frá kvenlegu innsæi á sérstökum blótum.
Höfuðblótin eru fallegar helgiathafnir sem
eru gerðar til þess að allir geti tekið þátt í
þeim, karlar og konur og hvort sem menri
blóta vatni, æsi, landvætti eða bara mátt sinn
og megin. Höfuðblótin halda Asatrúarfélag-
inu saman. Það væri hins vegar ákjósanlegt ef
stofnaðar væru ýmsar undirdeildir innan fé-
lagsins, ekki til að skilja fólk í sundur heldur til
að fólk finni það sem er því sameiginlegt með
að hver og einn fari sína eigin leið. Það er kín-
verskt máltæki sem segir: Það eru óteljandi
leiðir upp fjallið en þegai' þú ert kominn upp
á toppinn þá er útsýnið alltaf það sama.
Hvaða hlutverki gegnir
Allsherjargoði?
Ætli Allsheijargoðinn sé ekki bara fremstur
meðaljafningja. Einhver verður að veraút-
gangspunkturinn í félaginu og það er ég í
augnablikinu. Trúarlega séð er ég ekki hærra
settur en aðrir í félaginu. Því þótt félagið skipt-
ist í almenna félagsmenn og goða er samt ekki
hægt að segja að innan þess ríki stéttaskipting.
x
b»
s
a
co
c
>
«
■ö
c
I