Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2019, Síða 84

endur að aðstandendur tækju mikinn þátt í að veita íbúum
viðbótarmeðferð og á 10 heimilum að þeir tækju nokkurn þátt.
hvað varðaði þátttöku sjálfboðaliða þá tóku þeir mikinn þátt á
tveimur hjúkrunarheimilum og nokkurn þátt á sjö heimilum
(sjá mynd 2). Það sem aðstandendur gerðu aðallega var að koma
með dýr og veita nudd. Sjálfboðaliðar komu aðallega með dýr.
Hlutfall íbúa sem ætla má að geti nýtt sér meðferð
til að auka virkni og viðbótarmeðferð
Það var mat stjórnenda á 17 hjúkrunarheimilum að 75–100%
íbúa á heimilinu gæti nýtt sér venjulega meðferð til að auka
virkni og á 26 heimilum töldu stjórnendur að 50–74% íbúa
gætu nýtt sér þannig meðferð. Þegar spurt var um hvort þeir
sem væru með heilabilun þyrftu sérhæfða meðferð til að auka
virkni taldi stjórnandi á einu hjúkrunarheimili að 75–100%
íbúa þyrftu þannig meðferð og á sex heimilum að 50–74% íbúa
þyrftu sérhæfða meðferð. Það var mat stjórnenda á 21 hjúkr-
unarheimili að 75–100% íbúa á heimilinu gætu nýtt sér viðbót-
armeðferð og á 14 heimilum töldu stjórnendur að 50–74%
íbúa gætu nýtt sér þannig meðferð (sjá mynd 3).
Þörf hjúkrunarheimilis fyrir stuðning til að efla
meðferð til að auka virkni og viðbótarmeðferð
Á meirihluta hjúkrunarheimila var talin þörf á stuðningi við
að efla meðferð til að auka virkni (94%; n=49) og viðbót-
armeðferð (98%; n=42). Í töflu 3 má sjá hvaða óskir komu
fram um stuðning. Í textasvörum var nefnt að efla þyrfti sér-
hæfða meðferð til að auka virkni íbúa með heilabilun; einnig
að þörf væri á námskeiði um minningavinnu og nýjungar í
meðferð til að efla virkni. helstu gerðir viðbótarmeðferðar,
sem talið var að hjúkrunarheimilin þyrftu fræðslu um, var
slökun, nudd, hugleiðsla, íhugun og jóga.
Opnar spurningar
Í svörum við opnum spurningum kom fram að hjúkrunar-
stjórnendum fannst meðferð til að auka virkni afar mikilvæg
til að bæta vellíðan og lífsgæði íbúanna og að virkja þyrfti
hvern og einn út frá hans forsendum og óskum. hlusta þyrfti
eftir því hver áhugasvið íbúanna væru og skapa tækifæri tengd
þeim.
um viðbótarmeðferð sögðu nokkrir að sumar gerðir virtust
auka vellíðan og draga úr verkjum. Mikilvægt væri að vita líka
hvað væri verið að gera á öðrum hjúkrunarheimilum og deila
þekkingunni. Þeir sögðust líka veita því eftirtekt að margar
gerðir meðferðar hefðu jákvæð og góð áhrif á þann sem veitti
meðferðina.
Umræða
niðurstöðurnar sýndu að öll hjúkrunarheimili buðu upp á ein-
hverja meðferð til að efla virkni og mörg upp á einhverja við -
bótarmeðferð. Margar starfsstéttir eiga hlut að því að skipu -
leggja og veita þessa meðferð, en helst voru það hjúkrunar-
fræðingar og sjúkraliðar. algengasta meðferð til að auka virkni
var upplestur, að horfa saman á myndir og hlusta á tónlist. al-
gengustu tegundir viðbótarmeðferðar voru heitir bakstrar,
leikfimi og nudd. Þátttaka aðstandenda og sjálfboðaliða í að
aðstoða íbúa við meðferð til að auka virkni eða veita viðbótar -
meðferð var fremur lítil en á flestum hjúkrunarheimilum var
talið að meirihluti íbúa gæti nýtt sér slíka meðferð. hjúkrun-
arstjórnendur vildu enn fremur flestir fá aðstoð við að efla
þessa þætti í þjónustunni, t.d. með fræðslu eða aukinni sam-
vinnu við aðrar stofnanir.
Algengustu tegundir meðferðar
fjölbreytt framboð á meðferð til að auka virkni er mikilvægt
því bent hefur verið á að íbúar óska helst eftir viðfangsefnum
sem uppfylla andlegar og félagslegar þarfir hvers og eins (har-
mer og Orrel, 2008). algengasta tegund meðferðar reyndist
vera upplestur úr bókum (98%) og að horfa saman á mynd eða
þátt (98%) og var boðið upp á þetta á öllum hjúkrunarheim-
ilum nema einu. um er að ræða mjög einfalda aðferð til dægra -
dvalar sem auðvelt og ódýrt er að framkvæma. upplestur og
sjónvarpsáhorf krefst þó lítillar þátttöku íbúa og gæti reynst
ingibjörg hjaltadóttir, rúnar vilhjálmsson, þóra jenný gunnarsdóttir
84 tímarit hjúkrunarfræðinga • 3. tbl. 95. árg. 2019
Mynd 3. fjöldi hjúkrunarheimila þar sem stjórnendur hafa áætlað
hlutfall íbúa á þeirra heimili sem þarfnast sérhæfðrar meðferðar til
að auka virkni, geta nýtt sér almenna meðferð til að auka virkni og
geta nýtt sér viðbótarmeðferð
Mynd 2. Mat stjórnenda á hjúkrunarheimilum á þátttöku aðstand-
enda og sjálfboðaliða í að auka virkni íbúa og veita viðbótarmeðferð
Taka engan Taka mjög Taka frekar Taka Taka mikinn Taka mjög
þátt lítinn þátt lítinn þátt nokkurn þátt þátt mikinn þátt
þátttaka aðstandenda í að auka virkni íbúa
þátttaka aðstandenda í viðbótarmeðferð
Íbúar með heilabilun sem þarfnast sérhæfðar meðferðar til að auka virkni
Íbúar sem geta nýtt sér almenna meðferð til að auka virkni
Íbúar sem geta nýtt sér viðbótarmeðferð
þátttaka sjálfboðaliða í að auka virkni íbúa
þátttaka sjálfboðaliða í viðbótarmeðferð
Fjöldi hjúkrunarheimila
Fj
öl
di
h
jú
kr
un
ar
he
im
ila
Svara ekki
75–100%
50–74%
25–49%
0–24%