Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2019, Qupperneq 94

Styrkur og takmarkanir rannsóknar
Styrkur þessarar rannsóknar fólst í að forprófun hEiLung
fór fram sem hluti af klínísku starfi skólahjúkrunarfræðings í
framhaldsskóla en það fyrirkomulag gaf góða mynd af hag nýt -
ingu skimunartækisins. allir sem leituðu til skólahjúkrunar -
fræðings á rannsóknartímabilinu og fengu boð um þátttöku
samþykktu að taka þátt og voru jákvæðir gagnvart rannsókn-
inni. allir forráðamenn gáfu leyfi fyrir þátttöku nemenda undir
18 ára aldri. rannsóknin fékk einnig jákvæðar viðtökur frá
skólastjórnendum. að auki komu niðurstöður varðandi vernd -
andi þætti vel út og bentu til þess að gott innra samræmi og
gott hugsmíðaréttmæti væri til staðar.
Takmarkanir rannsóknarinnar voru þær að hún fór aðeins
fram í einum framhaldsskóla og því óvíst hvort úrtakið er
lýsandi fyrir aðra framhaldsskólanema. Einnig þarf að hafa í
huga að viðkomandi skólahjúkrunarfræðingur er geðhjúkrun-
arfræðingur að mennt og því líklegt að einstaklingar með and-
leg vandamál hafi leitað frekar til hans. Eins leituðu töluvert
fleiri stúlkur til hans en piltar en allir þessir þættir hefðu getað
valdið skekkju hvað úrtakið varðar. Svarbjögun (e. response
bias) hefði einnig getað skekkt niðurstöður en þá svara þátt-
takendur á þann hátt sem þeir telja að þeir eigi að svara (Polit
og Beck, 2012). Ljóst er að leggja þarf hEiLung fyrir stærri
hóp nemenda með jafnara kynjahlutfalli og skoða þá sérstak-
lega áhættuþætti og áhættuhegðun.
Notkunargildi skimunartækisins HEILUNG
hjúkrunarfræðingar eru í sérstöðu hvað varðar heildrænt mat
á einstaklingi, bæði varðandi líkamlega og andlega heilsu
(Brynja Örlygsdóttir o.fl., 2016), og því er mikilvægt að hjúkr-
unarfræðingar í skólum séu fyrsti viðkomustaður unglinga í
leit þeirra að aðstoð. nauðsynlegt getur verið að nota skimunar -
tæki sem gefur upplýsingar um verndandi þætti og áhættuþætti/
áhættuhegðun unglinga á kerfisbundinn hátt en þannig geta
hjúkrunarfræðingar betur stuðlað að heilbrigði þeirra (Duncan
o.fl., 2007). Í þessari rannsókn taldi skólahjúkrunarfræðingur
skimunartækið hEiLung gagnlegt og auðvelt í notkun í
vinnu með unglingum. auk þess taldi hann sig hafa fengið
víðtækari upplýsingar um heilbrigði þeirra en með hefðbund -
um viðtölum. Því má áætla að hEiLung sé hagnýtt skimun-
artæki í heilbrigðisþjónustu við unglinga.
unglingsárin eru mikill umbrotatími í lífi unglinga og geta
verndandi þættir og áhættuþættir haft mikil áhrif þar á. Mikil-
vægt er að skólahjúkrunarfræðingar í framhaldsskólum skimi
nógu snemma eftir þáttum er varða heilbrigði unglinga og
grípi inn í ef þörf krefur. Stutt einfalt skimunartæki líkt og
hEiLung getur nýst þeim til þess að bera kennsl á þá þætti,
bæði verndandi þætti og áhættuþætti, sem geta haft áhrif á
heilbrigði þeirra unglinga sem til þeirra leita (Duncan o.fl.,
2007).
Þakkarorð
höfundar vilja þakka þeim sem tóku þátt í rannsókninni, þeim
skólahjúkrunarfræðingi sem lagði skimunartækið fyrir, rektor
viðkomandi framhaldsskóla og forvarnarsjóði reykjavíkur
fyrir að styrkja rannsóknina.
Heimildir
ahern, n. r. (2006). adolescent resilience: an evolutionary concept analysis.
Journal of Pediatric Nursing, 21(3), 175–185. doi: doi.org/10.1016/j.pedn.
2005.07.009
Bandura, a. (1993). Perceived self-efficacy in cognitive development and
functioning. Educational Psychologist, 28(2), 117–148.
Brassai, L., Piko, B. f., og Steger, M. f. (2011). Meaning in life: is it a protective
factor for adolescents’ psychological health? International Journal of Be-
havioral Medicine, 18(1), 44–51.
Brynja Örlygsdóttir, ragnheiður Ósk Erlendsdóttir, Sigríður Birta kjartans-
dóttir og Ólöf gunnhildur Ólafsdóttir. (2016). Mat á mælitækinu SCa-
rED til að skima fyrir kvíða: notkun í heilsuvernd skólabarna. Í guðrún
kristjánsdóttir, Sigrún aðalbjarnardóttir og Sóley S. Bender (ritstj.), Ungt
fólk: Tekist á við tilveruna (bls. 111–128). reykjavík: hið íslenska bók-
menntafélag.
Butz, a. r., og usher, E. L. (2015). Salient sources of early adolescents’ self-
efficacy in two domains. Contemporary Educational Psychology, 42, 49–61.
Cairns, k. E., Yap, M. B. h., Pilkington, P. D., og jorm, a. f. (2014). risk and
protective factors for depression that adolescents can modify: a systema-
tic review and meta-analysis of longitudinal studies. Journal of Affective
Disorders 169, 61–75.
Carbonell, D. M., reinherz, h. Z., giaconia, r. M., Stashwick, C. k., Paradis,
a. D., og Beardslee, W. r. (2002). adolescent protective factors promoting
resilience in young adults at risk for depression. Child and Adolescent
Social Work Journal, 19(5), 393–412.
Chapman, r. L., Buckley, L., Sheehan, M. C., Shochet, i. M., og romaniuk,
M. (2011). The impact of school connectedness on violent behavior, trans -
port risk-taking behavior, and associated injuries in adolescence. Journal
of School Psychology, 49(4), 399–410.
Deković, M. (1999). risk and protective factors in the development of prob -
lem behavior during adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 28(6),
667–685. doi: 10.1023/a:1021635516758
Donath, C., gräßel, E., Baier, D., Pfeiffer, C., Bleich, S., og hillemacher, T.
(2012). Predictors of binge drinking in adolescents: ultimate and distal
factors-a representative study. BMC Public Health, 12(1), 1–15.
Dudovitz, r. n., Perez-aguilar, g., kim, g., Wong, M. D., og Chung, P. j.
(2017). how urban youth perceive relationships among school environ-
ments, social networks, self-concept, and substance use. Academic Pedi-
atrics, 17(2), 161–167.
Duncan, P. M., garcia, a. C., frankowski, B. L., Carey, P. a., kallock, E. a.,
Dixon, r. D., og Shaw, j. S. (2007). inspiring healthy adolescent choices:
a rationale for and guide to strength promotion in primary care. Journal
of Adolescent Health, 41(6), 525–535.
fergus, S., og Zimmerman, M. a. (2005). adolescent resilience: a framework
for understanding healthy development in the face of risk. Annual Review
of Public Health, 26, 399–419.
judge, T. a., Erez, a., Bono, j. E., og Thoresen, C. j. (2003). The core self-
evalutations scale: Development of a measure. Personnel Psychology, 56,
303–331.
kristján ketill Stefánsson, Steinunn gestsdóttir og Sigurgrímur Skúlason.
(2014). Þróun og mat á réttmæti mælitækis á meðvitaðri sjálfstjórnun
ungmenna. Sálfræðiritið — Tímarit Sálfræðingafélags Íslands, 19, 41–55.
Langille, D., rasic, D., kisely, S., flowerdew, g., og Cobbett, S. (2012). Pro-
tective associations of school connectedness with risk of depression in
nova Scotia adolescents. The Canadian Journal of Psychiatry, 57(12), 759–
764.
Leather, n. C. (2009). risk-taking behaviour in adolescence: a literature re-
view. Journal of Child Health Care, 13(3), 295–304.
Martín-albo, j., núñez, j. L., navarro, j. g., og grijalvo, f. (2007). The ro-
senberg self-esteem scale: Translation and validation in university stu -
dents. The Spanish Journal of Psychology, 10(2), 458–467.
arna garðarsdóttir, brynja örlygsdóttir, guðný bergþóra tryggvadóttir, sóley s. bender
94 tímarit hjúkrunarfræðinga • 3. tbl. 95. árg. 2019