Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2019, Blaðsíða 99

skurð- og lyflækningadeilda, skurðstofu og bráðamóttöku,
sýndi að hjúkrunarfræðingar mátu hæfni sína ólíkt eir því
hvar þeir unnu. Til að mynda mátu þeir sem unnu á legu -
deildum hæfni sína meiri á sviði umönnunar og tryggingar
gæða en þeir sem unnu á skurðstofu (Meretoja o.fl., 2004a). Í
öllum ofangreind um rannsóknum var nCS-mælitækið notað.
Í siðareglum hjúkrunarfræðinga kemur skýrt fram að hjúkr -
unarfræðingum beri að viðhalda hæfni sinni meðan á starfs-
ferli þeirra stendur og taka ekki að sér verkefni sem þeir hafi
ekki þekkingu eða þjálfun til að sinna (félag íslenskra hjúkr-
unarfræðinga, 2015). Vinnuveitandi er að jafnaði álitinn
ábyrg ur fyrir því að skapa umgjörð og tækifæri til faglegrar
þróunar í starfi enda kemur fram á heimasíðu Landspítala að
starfsþróun starfsfólks taki mið af þörfum sjúklingahópa og
fléttist inn í allt starf á sjúkrahúsinu og framtíðarverkefni þess
(Landspítali, e.d.). Í stefnu og starfsáætlun Landspítala (Land -
spítali, e.d.) kemur fram að áhersla er lögð á öryggisviðhorf og
stöðugar umbætur. Í ljósi þess og m.t.t. öryggis sjúklinga og
starfsmanna er nauðsynlegt að vinnuveitanda sé ljóst hvort
hæfni hjúkrunarfræðinga sem hjá þeim starfa sé næg til að
sinna þeim verkefnum sem þeim er ætlað. Því er mikilvægt að
skoða hvernig hjúkrunarfræðingar skurðlækningasviðs meta
hæfni sína og hvar umbóta er þörf. að auki má ætla að séu
hjúkr unarfræðingar aur og aur settir í stöðu sem þeir hafa
ekki næga hæfni til að takast á við, geti það ekki aðeins valdið
streitu og óánægju í starfi heldur einnig ógnað öryggi þeirra
sjálfra og skjólstæðinga þeirra.
Ekki liggja fyrir rannsóknir á hæfni hjúkrunarfræðinga
sem sinna aðgerðasjúklingum á Íslandi og hvernig þeir sjálfir
meta hæfni sína. Markmið þessarar rannsóknar var að kanna
hvernig hjúkrunarfræðingar á skurðlækningasviði Landspítala
meta hæfni sína. Tilgangur rannsóknarinnar var að greina
hvort og þá hvaða þætti í hæfni hjúkrunarfræðinga þyri að
styrkja til að fullnægja þeim kröfum sem til þeirra eru gerðar.
Eigið mat hjúkrunarfræðinga á hæfni sinni getur veitt mikil-
vægar upplýsingar til að nota við endurskipulagningu starfs -
þróunar. Þannig má bæta gæði þjónustunnar og auka öryggi
og ánægju sjúklinga og starfsfólks. Eirfarandi rannsóknar-
spurningar voru settar fram:
1. hvernig meta hjúkrunarfræðingar á skurðlækn inga -
sviði Landspítala hæfni sína?
2. hver eru tengsl mats hjúkrunarfræðinga á hverjum
hæfni þætti fyrir sig við tíðni þess að þeir fram-
kvæmi atriðin í hæfniþættinum?
3. hvaða tengsl eru á milli mats hjúkrunarfræðinga á
hæfni sinni og bakgrunnsbreyta, svo sem starfsald-
urs, starfslýsingar, starfa á dagdeild eða legudeild og
hvort þeir hafi farið í framhaldsnám að loknu prófi
í hjúkrunarfræði?
Aðferð
Rannsóknarsnið
um var að ræða lýsandi þversniðsrannsókn. gögnum var safn -
að í febrúar árið 2016.
Úrtak og gagnasöfnun
Í úrtaki voru allir hjúkrunarfræðingar á skurðlækningasviði
Land spítala sem voru í starfi á legu-, dag- eða göngudeildum
þegar gagnasöfnun fór fram (n= 155). útilokaðir voru deildar-
stjórar, sérfræðingar í hjúkrun og hjúkrunarfræðingar í fæðing-
arorlofi eða veikindaleyfi. Starfsmaður rannsóknarinnar dreifði
spurningalistum, merktum hjúkrunarfræðingunum, á deildir,
ásamt svarumslagi sem setja mátti í innanhússpóst Landspítala.
Áminningarpóstur var sendur með tölvupósti og starfsmaður
rannsóknarinnar gekk reglulega á allar deildir og minnti á
rannsóknina í 2 vikur eir útsendingu spurningalistanna.
Matstæki
notað var matstækið hæfni hjúkrunarfræðinga (iS-nCS) sem
er íslensk útgáfa nurse Competence Scale (Meretoja o.fl.,
2004b). um 73 atriða spurningalista er að ræða sem skiptist í
7 hæfniþætti: umönnunarhlutverk (7 atriði), kennslu- og leið -
beinendahlutverk (16 atriði), greiningarhlutverk (7 atriði),
stjórnun á aðstæðum (8 atriði), hjúkrunaríhlutanir (10 atriði),
trygging gæða (6 atriði) og starfshlutverk (19 atriði). hver
spurning er tvíþætt. Í fyrri hluta spurningarinnar (a-hluta)
meta hjúkrunarfræðingar eigin hæfni á 10 cm löngum sjón-
matskvarða sem merktur er á sitt hvorum enda með 0 (= mjög
lítil hæfni) og 10 (= mjög mikil hæfni). Í seinni hluta spurn-
ingarinnar (B-hluta) svara hjúkrunarfræðingar hins vegar
hversu algengt er að þeir framkvæmi hvert atriði með því að
merkja við á ögurra þrepa Likert-kvarða: 1= mjög sjaldan, 2=
öðru hverju, 3= mjög o, 0= á ekki við (Meretoja o.fl., 2004b).
Matstækið hefur verið notað í meira en 30 rannsóknum og
próffræðilegir eiginleikar þess hafa reynst fullnægjandi (flink-
man o.fl., 2017; Meretoja o.fl., 2004b). innri áreiðanleiki und-
irlista iS-nCS hefur áður mælst 0,76-0,92 (Dóra Björnsdóttir,
2015; Íris kristjánsdóttir og herdís Sveinsdóttir, 2018). Áreið -
anleiki (Cronbachs-alfa) heildarlista og undirlista (hæfniþátta)
í þessari rannsókn var sem hér segir: heildarlisti 0,97, um -
önnun 0,72, kennslu- og leiðbeinendahlutverk 0,87, greining-
arhlutverk 0,83, stjórnun á aðstæðum 0,79, hjúkrunaríhlutanir
0,78, að tryggja gæði 0,83, starfshlutverk 0,89. Þýðingu mat-
stækisins og notkun þess á Íslandi hefur áður verið lýst (Dóra
Björnsdóttir, 2015; Íris kristjánsdóttir og herdís Sveinsdóttir,
2018). Í töflu 1 er innihaldi hvers hæfniþáttar lýst.
Þátttakendur voru einnig spurðir um tegund vinnustaðar
(legudeild eða dagdeild/göngudeild), starfsaldur í hjúkrun,
starfsaldur á núverandi deild, starfslýsingu (a-D/E), starfshlut-
fall og hvort þeir hefðu lokið framhaldsnámi/viðbótarnámi að
loknu hjúkrunarprófi (svarmöguleiki já eða nei og ekki var spurt
nánar um hvaða nám væri að ræða vegna fæðar þátttakenda).
Siðfræði
Með spurningalistanum fylgdi kynningarbréf um rannsóknina
og var litið á skil á listanum sem samþykki fyrir þátttöku.
rannsóknin hlaut samþykki siðanefndar stjórnsýslurannsókna
á Landspítala (04/2015) og var tilkynnt til Persónuverndar
(S67469).
ritrýnd grein scientific paper
tímarit hjúkrunarfræðinga • 3. tbl. 95. árg. 2019 99