Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2019, Qupperneq 106

Útdráttur
Tilgangur: krabbamein í ristli og endaþarmi er þriðja algengasta
krabbameinið á Íslandi hjá báðum kynjum. Skurðaðgerð er ein mikil -
vægasta meðferðin til lækningar á sjúkdómnum. algengi sýkinga
eftir aðgerð er hægt að nota sem mælikvarða á árangur hjúkrunar. Í
þessari rannsókn var kannað hve tíðar sýkingar voru eftir skurð -
aðgerðir á krabbameini í ristli og endaþarmi á Landspítala en það
var ekki þekkt. jafnframt var kannað hve alvarlegar slíkar sýkingar
voru. 
Aðferð: gerð var framsýn, lýsandi rannsókn. kannað var hvort sjúk-
lingar sem fóru í skurðaðgerð vegna krabbameins á ristli eða enda -
þarmi á skurðdeild Landspítala frá 15. mars 2015 til 15. september
2015 fengu sýkingar innan 30 daga í kjölfar aðgerðarinnar. Þátttak-
endur í rannsókninni voru 70 sjúklingar. upplýsingum var safnað
með viðtölum við þátttakendur og úr sjúkraskrám. Öll einkenni sýk -
inga sem þörfnuðust meðferðar voru metin sem fylgikvillar. Þær
sýkingar sem upp komu voru flokkaðar samkvæmt flokkun Clavien-
Dindo þar sem veitt meðferð við sýkingunum ræður flokkuninni.
Niðurstöður: Sýkingu fengu 44,3% sjúklinga (31/70). Þvagfærasýking
var algengust (24,5%), kviðarholssýking varð hjá 18,6% og sárasýking
hjá 14,3%. Sýkingu í blóð fengu 8,6%. aðrar sýkingar sem upp komu
voru: Munnsýkingar, lungnabólga, sýking í stóma og sýking af
vankó mýcín-ónæmum enterókokkum (VÓE). Dánartíðni vegna
sýkinga var 1,4% (n=1).
Ályktanir: Sýkingar eftir aðgerð vegna krabbameins í ristli eða enda -
þarmi eru tíðar miðað við sambærilegar aðgerðir í nágrannalönd -
um. Sérstök nauðsyn er á að yfirfara verklag við notkun og með -
höndlun þvagleggja. Þessi niðurstaða undirstrikar einnig nauðsyn
þess að hafa framsýna skráningu á sýkingum eftir skurðaðgerðir svo
hægt sé að meta gæði og árangur hjúkrunar.
Lykilorð: Skurðhjúkrun, skurðaðgerð, sýking, ristill, endaþarmur.
Inngangur
krabbamein í ristli og endaþarmi eru þriðju algengustu
krabbameinin á Íslandi hjá báðum kynjum og eru í heildina
um 10% af öllum illkynja æxlum á Íslandi. að meðaltali grein-
ast 175 einstaklingar árlega með krabbamein í ristli og enda -
þarmi (krabbameinsskrá, munnleg heimild 21. mars 2019).
Skurðaðgerð, með eða án annarrar krabbameinsmeðferðar, er
ein mikilvægasta meðferðin vegna krabbameina í ristli eða
endaþarmi og eru gerðar um það bil 130 slíkar aðgerðir á Ís-
landi á ári. Eins og allar skurðaðgerðir hafa þessar aðgerðir
ákveðna áhættu í för með sér og þeim fylgja fylgikvillar. al-
gengast er að fylgikvillar komi í ljós á þriðja degi eftir slíkar
aðgerðir (huebner o.fl., 2014). algengustu fylgikvillar eftir
skurðaðgerðir á ristli og endaþarmi eru sýkingar (Banaszkie-
wicz o.fl., 2017; kirchhoff o.fl., 2010) og þar af eru skurð -
sárasýkingar algengastar, eða á bilinu 2–25% eftir slíkar
aðgerðir (kirchhoff o.fl., 2010). Tíðni kviðarholssýkinga sam-
kvæmt rannsóknum er 1–12% (Lacy o.fl., 2002; van der Pas
o.fl., 2013), lungnabólgu 2–7% (COLOr, 2005; Schootman
o.fl., 2014) og þvagfærasýkinga 0,5–8% (Banaszkiewicz o.fl.,
2017; Lacy o.fl., 2002). Þessar sýkingar hafa mismunandi af-
leiðingar en bæði tegund og alvarleiki þeirra hefur áhrif á lífs-
horfur sjúklinga og því er mikilvægt að greina þær rétt (Mc-
Sorley o.fl., 2016).
rof á samtengingu er einn alvarlegasti fylgikvilli skurð -
aðgerða vegna krabbameins í ristli og endaþarmi. Slík rof
valda yfirleitt sýkingum í kviðarholi og allt að þriðjungur allra
dauðs falla, sem verða í kjölfar slíkra aðgerða, eru vegna þess
(kirchhoff o.fl., 2010). Ástæður fyrir rofi á samtengingum
geta verið tæknilegar, eins og vefjaskaði, tog á samtenginguna
eða bilun í heftibyssum (Dietz, 2011). Einnig getur ástand
106 tímarit hjúkrunarfræðinga • 3. tbl. 95. árg. 2019
Birgir Örn Ólafsson, skurðhjúkrunarfræðingur á Landspítala
Ásta oroddsen, prófessor í hjúkrunarfræðideild hÍ
Sýkingar í kjölfar skurðaðgerða
vegna krabbameins í ristli og endaþarmi
Nýjungar: Sýkingar eftir skurðaðgerð vegna krabbameins í
ristli og endaþarmi á Landspítala reyndust algengari en í ná-
grannalöndum okkar.
Hagnýting: niðurstöðurnar gefa tilefni til þess að end-
urskoðað verði verklag og ferli vegna sjúklinga sem fara í
skurðaðgerð vegna krabbameins í ristli og endaþarmi á
Landspítala, allt frá undirbúningi fyrir aðgerð, framkvæmd
aðgerðarinnar og meðhöndlun eftir aðgerð. 
Þekking: Þvagfærasýking var algengasta sýkingin hjá sjúkling -
um sem fóru í skurðaðgerð vegna krabbameins í ristli og
endaþarmi á Landspítala.
Áhrif á störf hjúkrunarfræðinga: Þörf er á að endurskoða
verklag við meðhöndlun sjúklinga með þvaglegg þannig að
farið sé eftir ráðleggingum sýkingavarna um inniliggjandi
þvagleggi. Einnig er þörf á að bæta skráningu fylgikvilla eftir
skurðaðgerðir og auka eftirfylgni hjúkrunarfræðinga við
sjúklinga eftir aðgerðir svo meta megi árangur hjúkrunar og
bæta þjónustu.
Hvers vegna ættir þú að lesa þessa grein?