Náttúrufræðingurinn - 2019, Blaðsíða 9

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
81
heldur er nóg að sjá eða vita á annan hátt
af viðkomandi. Merki um undirgefni
(4. mynd) er talið áreiðanlegra merki
um stöðu einstaklingsins en sýnd árásar-
hneigð þar sem dýrin ógna stundum
öðrum þótt lítil hætta sé á að þau þurfi að
láta reyna á mátt sinn og megin.10
Virðingarröð byggist á ákveðnum eig-
inleikum, aldri, reynslu, árásarhneigð,
stærð, tíma sem einstaklingurinn hefur
verið í hópnum, og fleiri atriðum. Í
stöðugum hestahópum er komin á
virðingarröð og hrossin þekkja vel hvert
annað. Hins vegar er virðingarröðin
óstöðug í hópum þar sem hross hafa ekki
náð að kynnast. Einstaklingar þekkja þá
ekki stöðu sína og búast má við átökum.
Í hópum þar sem samkeppni er um
fóður og/eða vatn má einnig búast við
átökum.3,6,11–13
Hross mynda einnig vinsamlegt sam-
band sín á milli og velja sér vini eða
félaga, sjá rammagrein á bls. 87. Mæli-
kvarði á vináttu er fyrst og fremst hversu
mikið þau halda saman, bæði í hvíld og á
beitinni og hversu mikið þau kljást. Hross
3. mynd. Tvær hryssur slást og takast á. Önnur notar afturhlutann og hin streitist á móti. Sú þriðja horfir á. – Two mares fighting by pushing each
other. The third one is watching. Ljósm./Photo: Kate Sawford 2003, Hólar í Hjaltadal, N-Iceland.
býður þeim, sem því líkar við, að kljást
(5. og 6. mynd). Sú hegðun bætir vellíðan
beggja (minnkar kláða vegna óværu og
hárloss, blóðþrýstingur minnkar og það
hægist á hjartslætti).3 Vinátta endur-
speglast líka í leik (7. mynd). Folöld, hest-
trippi og geldingar eiga sér ákveðna leik-
félaga og eru þeir yfirleitt hinir sömu og
þeir kljást við og eru nálægt í hvíld.13
Fullorðnar hryssur leika sér yfir-
leitt ekki og unghryssur miklu minna
en karlkynið.12,13 Að tengjast sumum
einstaklingum meira en öðrum hefur
greinilegt aðlögunargildi. Hestarnir
þurfa ekki að vera á verði nálægt þeim
sem þeim líkar við og hafa góða reynslu
af og þess vegna þora þeir jafnvel að
leggjast alveg upp að eða flatir nálægt
vinum sínum (8. mynd).3
Feist og McCullough14 rannsökuðu
villt náttúrulegt stóð í Bandaríkjunum
með mörgum fjölskylduhópum og settu
fram þá tilgátu árið 1976 að samskipti í
fjölskylduhópum væru minna áberandi
en meðal hesta í annars konar hópum.
Stöðug virðingarröð myndaðist ekki í
slíkum hópum vegna viðveru stóðhesta.
Skýringuna sögðu þeir hugsanlega vera
að stóðhesturinn skipti sér af sam-
skiptum annarra og stöðvaði þau jafnvel.
Þannig hefðu þeir áhrif á hverjir hefðu
samskipti innan hóps og hversu mikil
þau væru. Í grein sem birtist 2003 um
rannsóknir á Skáney 1997 og 1999 voru
niðurstöðurnar túlkaðar í anda þessarar
tilgátu. Félagsleg virkni var meiri meðal
íslensku hrossanna í blönduðum hópi
hryssna, folalda og trippa en meðal
erlendra hrossa í fjölskylduhópum, og
virðingaraðir voru þar skýrar.11,13,15 Við
rannsókn höfunda hér á landi 2004–
2007 á samskiptum í sex fjölskyldu-
hópum (með stóðhestum) var staðfest
að tíðni neikvæðra samskipta í hópum
með stóðhesti væri lægri en í fjórum
öðrum hópum.8,16 Síðan hafa fleiri hópar
af ýmsum gerðum verið rannsakaðir og
við samanburðinn sem greint er frá hér
gafst færi á að skoða þessi atriði nánar.
Sem áður segir eru í þessari yfirlits-
grein notaðar niðurstöður rannsókna
á 20 hópum hesta í beitarhólfum til