Náttúrufræðingurinn - 2019, Blaðsíða 14

Náttúrufræðingurinn
86
8. mynd. Tveggja vetra unghryssur (Ósk og Þoka) hvíla sig og sýna vel hversu tengdar þær eru. – Two sub adult mares (Ósk and Þoka) rest
together and show how close they are. Ljósm./Photo: Hrefna Sigurjónsdóttir 2009, Bær, Eilífsdalur, Kjós, W-Iceland.
Árásarhneigð var skipt í eftirfar-
andi flokka: leggja kollhúfur (þá eru
eyrun lögð aftur, 4. mynd), hóta að bíta,
bíta, hóta að slá, slá, ráðast á með til-
hlaupi, elta, berjast með afturhlutunum
(3. mynd) og lyfta sér upp og takast á.
Smölun stóðhesta (e. herding) var talin
með í þessari samantekt. 1
Hegðun sem ber merki um undirgefni
var skipt upp í að kjamsa (einkennir ung
hross) að hörfa/lúta í lægra haldi með
því að færa framhluta líkamans til hliðar
(4. mynd), færa allan líkamann rólega frá
þeim sem ógnaði, stökkva til hliðar eða
flýja/hlaupa.1
Afskiptasemi var skráð í stóðhesta-
hópunum P, Q, R, S, T og U. Þá stöðv-
uðu stóðhestur eða hryssa samskipti
annarra. Athugað var hver afleiðingin
var (ekkert gerðist, eða samskiptin
hættu og var þá skráð hver fór í burtu
og hvort sá afskiptasami fór að hafa
samskipti við hitt hrossið).8
Samskiptagögnin voru greind með
lýsandi tölfræði.1 Dreifing gagna var
verulega skökk til hægri og þess vegna
er tíðnin fyrir hrossin í hópunum sýnd
með boxi þar sem miðgildin sjást og
dreifingin í kringum þau (sjá skýr-
ingu við 10. mynd). Miðgildi fyrir hópa
voru notuð til að kanna tengsl (Spear-
man-rho-fylgnistuðull) á milli tíðni
árásarhneigðar, undirgefni og þess að
kljást, við breytur sem lýstu hópgerð og
aðstæðum. (1., 2. og 3. tafla). Hóparnir
voru ekki valdir með slembiúrtaki. Þess
vegna og vegna dreifingar gagnanna
var ekki unnt að framkvæma aðhvarfs-
greiningu eða flóknari tölfræðipróf.1
Nánari skýring á rökum fyrir úrvinnslu
gagnanna er að sjá í 1. heimild.
NIÐURSTÖÐUR
Hér á eftir eru tíðnitölur um sýnda
árásargirni, hegðun sem sýnir undir-
gefni og það að kljást fyrst sýndar fyrir
einstaklingana með tilliti til aldurs
og kyns. Síðan eru niðurstöður fyrir
hópana sýndar. Í 3. og 4. töflu kemur
fram hver fylgnin er á milli miðgilda
hópanna fyrir sömu hegðunargerðir og
eftirfarandi breyta: stöðugleiki hóps,
stærð beitarlands, hlutfall karldýra,
hlutfall fullorðinna, fjöldi folalda, stærð
hóps, þéttleiki og fjöldi vina (sjá einnig
14.–16. mynd).
eiNstakliNgar
Heildartíðni þeirra félagslegu sam-
skipta sem voru mæld og eru skilgreind
hér að ofan reyndist ekki há – eða að
jafnaði rúmlega einu sinni á klukku-
stund á hest (miðgildi 0,71 og meðal-
tal 1,18). Almennt var gott samræmi
(3. og 4. tafla, 10. og 11. mynd) á milli
niðurstaðna fyrir sýnda árásarhneigð
og undirgefni, sem þýðir að hrossin
láta oftast undan þegar þeim er ógnað.
Aldursháð hegðun kemur einkum
fram í því hversu mikið hrossin kljást.
Yngri hross kljáðust meira en hin eldri.