Rit Landbúnaðardeildar : B-flokkur - 01.10.1953, Side 7

5
haustið 1950 í síðustu viku september. Voru það 64 ær af eldri árgang-
inum, en 43 af þeirn yngri.
Veturgömlu gimbrarnar, þ. e. þær ær, sem fæddar voru 1949 og
slátrað 1950, eru notaðar til þess að komast að raun um, hvaða áhrif
það hefur á vöxt og þroska ánna til 16 mánaða aldurs, ef þær eiga lömb
gemlingar, missa þau strax eða ganga með þau yfir sumarið, samanborið
við, að þær væru algeldar gemlingsárið. Þessum rannsóknum er lýst í
kafla I.
Tvævetlurnar, þ. e. ærnar, sem fæddar voru 1948 og slátrað 1950,
eru hins vegar notaðar til þess að reyna að finna, að hve miklu leyti
þær ær, sein eiga lömb gemlingar, ná sér á öðru aldursári, samanborið
við þær, sem ekki áttu lömb gemlingar. Þessum hluta rannsóknanna er
lýst í kafla II.
I fjárbókum Hestsbúsins voru eftirtaldar upplýsingar fyrir hendi
um hverja kind, er þessar rannsóknir ná til: Ættartala eða uppruni,
þungi á fæti, sem árlega var skráður þrisvar sinnum: að haustinu um
mánaðamótin sept.—okt., um miðjan vetur og loks að vorinu í fyrstu
viku maí, — enn fremur allt varðandi afurðir þeirra í dilkuxn. Haustið
1950 var hver þessara kinda vegin á fæti daginn fyrir slátrun. Við
slátrun voru afurðir hverrar kindar, kjöt, mör og gæra, sérvegnar, og
kjötið metið gæðamati. Kjötið var vegið eftir að hafa hangið 8—-12
klukkustundir í gálga, en mör var veginn strax að lokinni slátrun. Eftir
þessum upplýsingum er hægt að sjá, hvaða áhrif það hefur á þunga
ánna á fæti á þroslcaskeiðinu, hvort þær eiga lömb gemlingar, og sömu-
leiðis hvaða áhrif það hefur á niðurlagsafurðir þeirra veturgamalla og
tveggja vetra, er þær voru lagðar að velli.
Frarn á síðustu áratixgi, og oft enn þann dag í dag, er látið nxegja,
þegar gerðar eru fóðrunartilraunir á dýrum eða tilraunir með vöxt og'
þx-oska ungviða, að mæla aðeins breytingar, sem verða á þunga skepn-
unnar á fæti eða afurðaaukningu. Þetta er þó mjög ófullnægjandi, því
stundum getur allmikill þungamunur orsakast eingöngu af misjafnlega
miklu innihaldi meltingarfæranna. Á síðustu áratugum hafa því nokkrir
vísindamenn tekið upp fullkomnari rannsóknaraðferðir á vexti og þroska
dýra í sambandi við fóðrunar- og ræktunartilraunir, en áður voru not-
aðar. Þeir hafa eklci látið sér nægja að vega dýrin á fæti og afurðir
þeirra, heldur hafa þeir einnig rannsakað ítarlega áhrif mismunandi
næringar, aldurs, kyns (sex) og annarra orsaka á þroska einstakra
likamshluta og vefja tilraunadýranna. Brautryðjandi slíkra rannsókna
er Hammond (1932), sem gerði ítarlegar rannsóknir á vexti og þroska
sauðfjár með tilliti til kjötgæða. Hann vó ekki aðeins hvert líffæri þeirra
kinda, sem hann notaði við rannsóknir sínar, heldxxr hlutaði Iiann
skrokkana í sundur eftir ákveðnum reglum, vó hvern hluta og aðgreindi
svo með hníf (dissection) fitxx, vöðva og bein. Með þessuxn rann-
sóknum sýndi hann fram á, hvernig líkamshlutföllin breytast eftir
aldri, þunga og kyni. Þannig tókst honuixi að gera grein fyrir hinum