Saga


Saga - 2016, Blaðsíða 167

Saga - 2016, Blaðsíða 167
séð lýsir Jóhanna katrín konum sem eggja til hefnda sem svo að þær stjórnist af hugmyndum um eigin einstaklingsbundinn heiður, þvingi karl- menn til ofbeldis af persónulegum hvötum og valdi samfélagslegri upp- lausn. ekki kemur fram þekking á því að hugtökin heiður og virðing hafi haft aðra merkingu á tímabilinu en þau hafa í dag, ekki er vitnað til rann- sókna á orsökum og áhrifum fæðardeilna eða rannsókna á þeim samanburði sem gerður hefur verið á Íslendingasögunum og blóðhefndarsamfélögum sem standa nær okkur í tíma. Stundum er viðhorf höfundar til eggjana í fæðardeilum beinlínis mótsagnakennt, til að mynda þegar rætt er um Sigurfljóð í Fóstbræðra sögu. Í fyrstu er hún nefnd sem dæmi um konu sem notar eggjun til hefnda, ekki bara sjálfri sér til góða heldur öllu samfélaginu (bls. 22). Tveimur blaðsíðum síðar er hún nefnd í sömu andrá og möguleiki kvenna til að nota eggjun til hefnda í eigin þágu, óháð karllægum gildum samfélagsins. Tregða höfundar til að skilgreina nánar afstöðu sína til sambands sam- félags og bókmennta vefst minna fyrir lesanda í næstu köflum, sem fjalla um konur og hið yfirnáttúrulega, en vandamálið skýtur aftur upp kollinum í seinni hluta bókarinnar þar sem rætt er um konur af æðstu stigum og þá valda strúktúra sem þær beita. Fyrri kaflinn byggist á konungasögum en sá seinni á riddarasögum og fornaldarsögum. Þessar bókmenntagreinar liggja hvor á sínum enda ássins milli sagnfræðilegra og fantasískra miðaldabók- mennta. Skiptir það máli fyrir ólíka umfjöllun þessara bókmenntagreina um konur af æðstu stigum? Færa má rök fyrir því að munurinn á þessum bók- menntagreinum sé mikill en líka að hann sé hverfandi, en það hefði verið gagnlegt fyrir lesendur að vita skoðun höfundar í því máli. Í heildina er umfjöllun um konur í konungasögum nokkuð sjálfstæð frá hugleiðingum um stöðu þeirra í sagnfræðilegri fortíð, en þó er lauslega gerð grein fyrir stöðu konungamæðra í Noregi á tímabilinu sem um ræðir (bls. 84–87). Sú umfjöllun er óljós og að nokkru leyti villandi en þar er varla við höfund að sakast því sagnfræðilegar upplýsingar um norskar drottningar liggja svo sannarlega ekki á lausu og eru utan rannsóknarsviðs bókarinnar. Þarna kristallast þó sá óræddi heimildavandi sem þeir sem rannsaka kon- ungasögur, sérstaklega konur í þeim, þurfa að takast á við. Allar sagnfræði - legar heimildir um drottningar fram á 13. öld koma úr konungasögum og því er ákaflega erfitt að skoða kvenpersónur í þeim í einhverju sögulegu ljósi. Í raun er þá verið að skoða Heimskringlu með hliðsjón af öðrum frá- sögnum Heimskringlu. Sjónarhorn kaflans er þó að mestu hið sama og bókarinnar í heild, niðurstöður beinast ekki að sögulegum veruleika handan textans. Saman - burður á persónu Ástríðar Ólafsdóttur í ólíkum sögum og handritum sýnir til að mynda á áhugaverðan hátt hvernig hún sem bókmenntapersóna hefur mismunandi birtingarmyndir í meðförum einstakra höfunda. Orðalag í niðurstöðukafla setur þennan lestur á kaflanum hins vegar í uppnám og ritdómar 165 Saga vor 2016.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 17.5.2019 10:09 Page 165
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184
Blaðsíða 185
Blaðsíða 186
Blaðsíða 187
Blaðsíða 188
Blaðsíða 189
Blaðsíða 190
Blaðsíða 191
Blaðsíða 192
Blaðsíða 193
Blaðsíða 194
Blaðsíða 195
Blaðsíða 196

x

Saga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Saga
https://timarit.is/publication/775

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.