Strandapósturinn - 01.06.2014, Page 54

52
enginn veit af hverju það nafn er til komið og engar sagnir hafa
geymst um steininn.
Valdasteinsstaðir eru fornt býli, ekki landstórt. Landið er grýtt
og heldur rýrt neðra og hallar mikið að sjó, sundurskorið af
lækjum og skorningum og því erfitt til ræktunar. Hafa ábúendur
sýnt mikinn dugnað við ræktun við erfið skilyrði. Beitiland er
ágætt er frá dregur og þótti útbeit góð og hagasamt á meðan
vetrarbeit tíðkaðist. Jörðin á stóran hlut í Fýlingjavötnum, þar
er silungsveiði allgóð. Einnig fékkst silungur úr sjó og kolamið
eru undan landi. Í Jarðabók Árna Magnússonar og Páls Vídalíns
segir um Valdasteinsstaði (7. b., bls. 452): „Í landinu nálægt landa-
merkjum sýnist hafa verið gamalt býli, kallað Ref stader. – Þar
sjást tóftir og girðíngar. En enginn veit nær bygst eða eyðilagst
hafi. Munn mæli eru að þessi jörð skuli hafa verið 8 hundruð
og eyðilagst, fallið síðan hálf til Valda steinstaða en hálf til Borð-
eyrar. Kynni varla að byggjast með fyrirhöfn vegna túnleysis, en
ekki án stórs skaða jarðanna. – Nálægt túninu sjest til tófta, og er
það kallað Tungutun. – Menn vita þar í manna minnum hafi einn
maður smíðað sjer hús og verið þar með ein hverjum fleirum
um einn árstíma eða so nær. Hyggja menn að þar hafi aldrei
búið verið, hverki eftir nje áður.“ Enn er til Tungukotstún á
Valdasteinsstöðum.
Frá Valdasteinsstöðum var Björn Jóhannesson (1891–1968) er
gerðist skólastjóri á Vopnafirði. Hann gaf út minningabók sína
árið 1964 undir nafninu Frá Valdastöðum til Veturhúsa. Þess má
geta að í daglegu tali er bærinn oft nefndur Valdastaðir.
Árið 1778 flyst að Valdasteinsstöðum frá Kolbeinsá Gunnlaugur
Magnússon og síðar flutti hann að Fjarðarhorni og bjó þar til
1785 er hann flutti að Tannastöðum. Hann var mikill hugvits-
maður og þjóðhagasmiður, smíðaði vefstól að danskri fyrirmynd
og óf í honum dúk sem stóð ekki að baki þeim sem fluttur var til
landsins. Hann reisti þófara myllu við bæjarlækinn á Valda steins-
stöðum sem þótti merkilegt framtak á þeim tíma. Einnig endur-
bætti hann veiðarfæri til hákarlaveiða. Þegar þeir ferðuðust um
landið á árunum 1777–1780 Ólafur Olavíus og Nicolai P. Mohr
á vegum dönsku stjórnarinnar þá vakti athygli þeirra hugvit og
hagleikur Gunnlaugs Magnússonar og var hann verðlaunað ur