Strandapósturinn - 01.06.2014, Side 116

114
greinargóðri sóknarlýsingu árið 1852: „steinhús með timbur -
þaki, lítið, og er í því húsi brædd hákallslifur“.41 Aðrir voru þá
teknir við rekstrinum.
Lokaorð
Árið 1770 voru skráðir 40 bátar í Strandasýslu, þar af fimm sex-
æringar. Árið 1839 voru í sýslunni 123 bátar og af þeim þrír átt-
æringar. Hákarlaskipin voru sexæringar, ályktar Lúðvík Kristjáns-
son, og segir jafnframt að eftir 1845 hafi áttæringar tekið við,
marg ir tírónir. Þá fyrst var farið „að skera hákarlinn niður og
flytja einungis lifrina í land, ef mikið aflaðist“.42 Slíkt brottkast er
raunar fyrst nefnt í skýrslum til sýslumanna árið 1846, að þeir
bræður Ásgeir og Torfi Einarssynir, ásamt fleiri bændum í Kald-
rana neshreppi og sunnar í sýslunni, gerðu grein fyrir aflabrögðum
og sögðu um hákarlana: „er þó hefðu allir verið skornir af sér í
sjó en með engan í land komið“.43 Aðeins var þá greiddur hospitals-
hlutur af lýsi. Ekkert í þeim heimildum sem nú hafa verið raktar
leyfir ótvíræðar ályktanir um það hvert menn reru eftir hákarli
fyrir miðja 19. öld eða á hvaða mið, sem Lúðvík útskýrir að nokkru
út frá því sem tíðkaðist um alda mótin 1900. Ólafur Olavius rekur
allmörg hákarlamið sem ekki voru langt undan landi, yfirleitt
10–20 kílómetra.44 Til styttri ferða bendir sagan af því að 24.
febrúar 1848, þegar Jófríður Jónsdóttir vinnukona á Krossnesi
tók jóðsótt í hákarlalegu, var haldið til lands.45 Líklegt er að þeir
karlar sem hér hafa komið við sögu hafi ekki farið í margra sólar-
hringa legur eftir hákarli og að fyrst eftir þeirra daga hafi orðið
þær svaðilfarir sem til eru lýsingar á, enda stóðu há karla veiðar í
blóma á Ströndum síðustu áratugi 19. aldar og linnti ekki fyrr
en á þriðja áratug 20. aldar.