Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2021, Qupperneq 102

og 2014). Fallbeyging inni í samsettu orði er óvenjuleg því beygingin
ræðst venjulega af beygingu seinni eða síðasta liðar samsetta orðsins og
það er sú beyging sem setningarsviðið tekur mið af. Til þess að skýra þetta
hafa menn gert ráð fyrir því að um tvenns konar beygingu sé að ræða í
eignarfallssamsetningum, innri beygingu (e. internal inflection) sem fellur
á fyrri liðinn og ytri beygingu (e. contextual inflection) sem fellur á seinni
liðinn (sjá m.a. Booij 1994, 1996 og Haspelmath 2002).
Í þessari grein verður lögð áhersla á að draga fram þann mun sem er á
eignarfalls samsetningum með nafnorði í fyrri lið og eignarfallssamsetning-
um með lýsingarorði í fyrri lið. Af þeim fyrrnefndu eru til tvær megin -
tegundir (þó að oft sé gert ráð fyrir ítarlegri flokkun í rannsóknum þar sem
þörf er á slíku), þ.e. eignarfallssamsetningar sem hafa skýr merkingar leg
tengsl við höfuðorð og eignarfallseinkunnir (t.d. húsakaup) og eignarfalls-
samsetningar sem engin slík tengsl hafa (t.d. eignarjörð). Gerð verður tilraun
til þess að skýra hvernig myndun eignarfallssamsetninga úr slíkum form-
gerðum fer fram. Fjallað verður sérstaklega um eignarfallssamsetningar með
sterkbeygðum lýsingarorðum í fyrri lið (sbr. sjúkratryggingar). Svo virðist sem
í sumum tilvikum séu mun skýrari merkingarleg tengsl milli höfuðorðs og
eignarfallseinkunnarinnar annars vegar og eignarfallssamsetningarinnar hins
vegar þegar einkunnin er sterkbeygt lýsingarorð (sjúkratryggingar) en þegar
einkunnin er nafnorð (eignarjörð) en það á þó ekki alltaf við (húsakaup).
Efnisskipan þessa kafla er á þá leið að í 2.2 verður fjallað um tegundir
samsetninga í íslensku, í 2.3 verður fjallað um tvenns konar eignarfalls-
samsetningar, þ.e. þær sem hafa skýr merkingarleg tengsl við höfuðorð og
eignarfallseinkunn og þær sem hafa það ekki. Í 2.4 verður svo rætt um
eignarfallssamsetningar með sterku lýsingarorði í fyrri lið og í 2.5 eru
helstu niðurstöður dregnar saman.

2.2 Tegundir samsetninga í íslensku
Nokkrar tegundir samsettra orða eru til í íslensku og hér verður nánar
rætt um þær. Þessi kafli hefur þann tilgang að setja eignarfallssamsetningar
almennt í samhengi við aðrar tegundir samsetninga í íslensku. Al geng -
astar eru stofn- og eignarfallssam setningar og þar virðast stofnsamsetn-
ingar algengari ef miðað er við gögn úr RMS (sjá Kristínu Bjarnadóttur
2005:128–129). Oftast eru það nafnorð sem koma fyrir í fyrri lið stofn-
og eignarfallssamsetninga.
Stofnsamsetning heitir það þegar tveir stofnar mætast, sbr. t.d. hest-
hús. Í ýmsum handbókum má finna leiðbeiningar um það hvernig finna
Veturliði Óskarsson og Þorsteinn G. Indriðason102