Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2021, Page 132

stöður þessarar athugunar geta verið háðar bæði innri og ytri breytileika.3
Þar sem athugunin byggist eingöngu á einu samtali er ekki hægt að full-
yrða að það sé dæmigert, hvorki fyrir þessa tvo málhafa né fyrir aldurs -
hópinn sem þeir tilheyra. Engu að síður má nota niðurstöðurnar til þess
að setja fram tilgátur og ef til vill geta þær komið að gagni við frekari rann -
sóknir.

3. Aðferð og efniviður
Þessi athugun er hluti af rannsóknarverkefninu Íslenskt unglingamál:
Rannsókn á samskiptaaðferðum í raungögnum.4 Meginmarkmið þess var
að kortleggja og varpa ljósi á ýmis einkenni í máli unglinga á Íslandi. Með
hugtakinu unglingamál (e. youth language) er átt við málnotkun fólks á
unglingsaldri hvort sem um er að ræða talað eða ritað mál.5 Gagna var
meðal annars aflað með því að hljóðrita viðtöl við nemendur á skólatíma
en þá var umsjónarmaður á vegum verkefnisins jafnan í hlutverki spyrils
og viðmælendur meðvitaðir um rannsóknina. Þess vegna þótti rannsak-
endum áhugavert að greina einnig samtöl sem ekki hefði verið safnað
innan verkefnisins. Þau gögn sem hér eru til skoðunar eru því fengin úr
hljóðupptöku af viðtali við tvær stúlkur frá árinu 2020 sem sótt var af
opinni hlaðvarpsveitu á netinu. Þannig tengjast hvorki spyrillinn né við -
mælendur hans rannsókninni og nöfnum þeirra hefur verið breytt. Við -
talið er um 45 mínútna langt en hér eru aðeins til skoðunar sviðsetningar
í máli stúlknanna og því eru orð spyrilsins ekki talin með. Samtalið var
skráð með aðferðum samtalsgreiningar og samskiptamálfræði með notk-
un forritsins ELAN.
Stúlkurnar sem hér hafa fengið dulnefnin María og Lína eru 19 og 20
ára og tilefni viðtalsins eru sögusagnir sem fóru á flug eftir samskipti þeirra
Ragnheiður Jónsdóttir132
3 Innri breytileiki (e. intra-speaker variation) merkir að sami málhafi notar ýmist eitt
málbrigði eða annað en ytri breytileiki (e. inter-speaker variation) á við um breytileika milli
málhafa (sjá t.d. Irisi Eddu Nowenstein 2012:19). Þannig getur málhafi t.d. notað tiltekin
inngangsorð þegar hann er í félagsskap jafnaldra en önnur inngangsorð þegar hann ræðir
við eldra fólk. Sömuleiðis geta málhafar notað inngangsorð á ólíkan hátt þrátt fyrir að vera
jafnaldrar af sama kyni og þjóðerni.
4 Verkefnið hlaut styrk úr rannsóknarsjóði Rannís á árunum 2018–2020. Verkefnis -
stjóri var Helga Hilmisdóttir en aðrir í verkefninu voru Ásgrímur Angantýsson, Ásta
Svavarsdóttir, Finnur Friðriksson, Jón Guðnason og Sigríður Sigurjónsdóttir.
5 Fræðimenn eru ekki á einu máli um það hvaða aldursskeið skuli skilgreina sem ung-
lingsár (sbr. Androutsopoulos 2005:1496) en í rannsóknarverkefninu er miðað við u.þ.b.
13–18 ára. Í þessari umfjöllun er hugtakið þó látið ná fram til 20 ára.