Tímarit lögfræðinga - 01.04.2012, Síða 47


stóll neitaði að beita ófrávíkjanlegri reglu erlends ríkis þar eð hún
væri í andstöðu við góða siði og allsherjarreglu hér á landi.
Sem dæmi um beitingu reglunnar í dómaframkvæmd má nefna
enskan dóm, Kaufman gegn Gerson.86 Dómurinn féll fyrir gildistöku
Rómarsamningsins en sýnir engu að síður hvernig reglunni er beitt
í framkvæmd. Tveir franskir aðilar gerðu með sér samning um að
annar þeirra greiddi hinum peninga gegn því að fallið yrði frá sak­
sókn í Frakklandi á hendur eiginmanni annars málsaðilans. Samn­
ingurinn, sem kom fyrir dóm í Englandi, var talinn gildur sam­
kvæmt frönskum lögum, en að mati dómsins fór hann hins vegar í
bága við allsherjareglu í Englandi og náðu dómkröfur því ekki fram
að ganga.
Taka skal fram að íslenskum réttarfarslögum gæti verið beitt um
þau tilvik sem heyra undir 16. gr. laga nr. 43/2000. Þannig er líka
augljóst að ekki þarf erlenda skírskotun til þess að kröfur sem fara í
bága við góða siði og allsherjarreglu nái ekki fram að ganga fyrir
íslenskum dómstólum. Hér er vísað til 1. mgr. 24. gr. laga nr. 91/1991
um meðferð einkamála, en samkvæmt ákvæðinu hafa dómstólar
vald til að dæma um hvert það sakarefni sem lög og landsréttur ná
til nema það sé skilið undan lögsögu þeirra samkvæmt lögum,
samningi, venju eða eðli sínu. Kröfur sem fara augljóslega gegn
grundvallarreglu, réttarvitund eða siðferðisvitund hér á landi njóta
ekki lögverndar og kröfuhafi slíkrar kröfu telst ekki hafa lögvarða
hagsmuni af úrlausn máls þar sem slík krafa er höfð uppi.
Ákvæði sambærilegt því sem hér hefur verið fjallað um, þ.e.
það sem nefnt hefur verið public policy, er að finna í 21. gr. Róm­
arreglugerðarinnar sem leysir af hólmi 16. gr. Rómarsamningsins.
Engar efnislegar breytingar hafa verið gerðar á ákvæðinu.
6. LOKAORÐ
Í þessari grein hefur verið farið yfir meginreglur um lagaval innan
samninga sem og undantekningar frá þessum meginreglum. Meg­
inreglur þessar og undantekningar frá þeim koma fram í lögum nr.
43/2000 um lagaskil á sviði samningaréttar. Setning laga nr. 43/2000
hafði það yfirlýsta markmið að samræma lagaskilareglur í samn­
ingarétti við lög landa sem voru aðilar að Rómarsamningnum, sem
samþykktur var árið 1980, en lögin byggja að verulegu leyti á þeim
samningi.
Ákvæði 3. og 4. gr. laga nr. 43/2000 kveða á um helstu megin­
reglur um lagaval innan samninga. Í 3. gr. felst að samningsaðilar
geta komið sér saman um hvaða lög gilda um samning þeirra og er
86 [1904] 1 KB 591.