Tímarit lögfræðinga - 01.04.2012, Side 91
viðkomandi brots.30 Slík gögn eru hins vegar iðulega notuð til stuðn
ings kröfum samkvæmt 26. gr. á meðan kröfur vegna kynferðisbrota
á grundvelli 4. gr. virðast sem fyrr segir sjaldgæfar. Hefur Hæsti
réttur þó sérstaklega vikið að möguleikum brotaþola til að krefjast
slíkra bóta auk bóta samkvæmt 26. gr. Þannig sagði í dómi Hæsta
réttar frá 12. maí 2010 í máli nr. 502/2009, að við ákvörðun bóta sam
kvæmt 26. gr. væri „meðal annars litið til þess að óvíst er hvort A
kunni að auki að eiga kröfu til bóta fyrir varanlegan miska eða var
anlega örorku samkvæmt öðrum ákvæðum skaðabótalaga“. Að
skilunum á milli 4. gr. annars vegar og 26. gr. hins vegar verður
nánar komið í 4. kafla.
2.5 Bætur fyrir varanlega örorku
Í 1. mgr. 5. gr. skaðabótalaga kemur fram að valdi líkamstjón varan
legri skerðingu á getu til að afla vinnutekna eigi tjónþoli rétt á bót
um fyrir varanlega örorku. Samkvæmt 1. mgr. 6. gr. nema slíkar
bætur margfeldi þriggja liða, þ.e. örorkustigi tjónþola samkvæmt 5.
gr., árslaunum hans samkvæmt 7. gr. og svonefndum margfeldis
stuðli, sem settur er fram í töflu í 6. gr. Skaðabótalögin hafa að tak
mörkuðu leyti að geyma bein fyrirmæli um matið á örorkustiginu,31
en markmið slíks mats er að komast að niðurstöðu um það hvort og
þá í hve miklum mæli tjónþoli tapi tekjum í framtíðinni vegna lík
amstjóns síns.32 Matið fer fram á öðrum forsendum en matið á varan
legum miska33 en á það sammerkt að tjónþoli getur ekki leitað til
dómstóls og ætlast til þess að hann dragi ályktun um tiltekið ör
orkustig út frá fyrirliggjandi gögnum heldur þarf að liggja fyrir
matsgerð. Þá er það einnig sammerkt með þessum bótaliðum að
afar sjaldgæft virðist að krafist sé bóta samkvæmt þeim í tilviki kyn
30 Svo litið sé til nýlegrar dómaframkvæmdar skal bent á dóm Hæstaréttar frá 16. júní 2011
í máli nr. 602/2010, dóm Hæstaréttar frá 7. apríl 2011 í máli nr. 570/2010, dóm Hæstaréttar frá 3.
febrúar 2011 í máli nr. 385/2010, dóm Hæstaréttar frá 28. október 2010 í máli nr. 204/2010, dóm
Hæstaréttar frá 23. september 2010 í máli nr. 196/2010, dóm Hæstaréttar frá 10. júní 2010 í máli nr.
421/2009, dóm Hæstaréttar frá 20. maí 2010 í máli nr. 448/2009, dóm Hæstaréttar frá 20. maí 2010
í máli nr. 620/2009, dóm Hæstaréttar frá 12. maí 2010 í máli nr. 502/2009, dóm Hæstaréttar frá 6.
maí 2010 í máli nr. 25/2010, dóm Hæstaréttar frá 4. mars 2010 í máli nr. 672/2009, dóm Hæsta
réttar frá 28. janúar 2010 í máli nr. 366/2009, dóm Hæstaréttar frá 17. desember 2009 í máli nr.
619/2009, dóm Hæstaréttar frá 1. október 2009 í máli nr. 141/2009, dóm Hæstaréttar frá 28. maí
2009 í máli nr. 58/2009, dóm Hæstaréttar frá 19. febrúar 2009 í máli nr. 569/2008 og dóm Hæsta
réttar frá 5. febrúar 2009 í máli nr. 258/2008.
31 Í 2. mgr. 5. gr. segir þó að þegar tjón vegna örorku sé metið skuli líta til þeirra kosta sem
tjónþoli eigi til að afla sér tekna með vinnu sem sanngjarnt sé að ætlast til að hann starfi við.
Í 3. mgr. 5. gr. segir síðan að örorka tjónþola reiknist í hundraðshlutum (örorkustigum).
32 Viðar Már Matthíasson: Skaðabótaréttur, bls. 671.
33 Örorkumatið er ekki læknisfræðilegt heldur fjárhagslegt (félagslegt), auk þess sem það
er ekki almennt heldur einstaklingsbundið, sjá Viðar Már Matthíasson: Skaðabótaréttur, bls.
699670.