Tímarit lögfræðinga - 01.04.2012, Page 91


viðkomandi brots.30 Slík gögn eru hins vegar iðulega notuð til stuðn­
ings kröfum samkvæmt 26. gr. á meðan kröfur vegna kynferðisbrota
á grundvelli 4. gr. virðast sem fyrr segir sjaldgæfar. Hefur Hæsti­
réttur þó sérstaklega vikið að möguleikum brotaþola til að krefjast
slíkra bóta auk bóta samkvæmt 26. gr. Þannig sagði í dómi Hæsta­
réttar frá 12. maí 2010 í máli nr. 502/2009, að við ákvörðun bóta sam­
kvæmt 26. gr. væri „meðal annars litið til þess að óvíst er hvort A
kunni að auki að eiga kröfu til bóta fyrir varanlegan miska eða var­
anlega örorku samkvæmt öðrum ákvæðum skaðabótalaga“. Að
skilunum á milli 4. gr. annars vegar og 26. gr. hins vegar verður
nánar komið í 4. kafla.
2.5 Bætur fyrir varanlega örorku
Í 1. mgr. 5. gr. skaðabótalaga kemur fram að valdi líkamstjón varan­
legri skerðingu á getu til að afla vinnutekna eigi tjónþoli rétt á bót­
um fyrir varanlega örorku. Samkvæmt 1. mgr. 6. gr. nema slíkar
bætur margfeldi þriggja liða, þ.e. örorkustigi tjónþola samkvæmt 5.
gr., árslaunum hans samkvæmt 7. gr. og svonefndum margfeldis­
stuðli, sem settur er fram í töflu í 6. gr. Skaðabótalögin hafa að tak­
mörkuðu leyti að geyma bein fyrirmæli um matið á örorkustiginu,31
en markmið slíks mats er að komast að niðurstöðu um það hvort og
þá í hve miklum mæli tjónþoli tapi tekjum í framtíðinni vegna lík­
amstjóns síns.32 Matið fer fram á öðrum forsendum en matið á varan­
legum miska33 en á það sammerkt að tjónþoli getur ekki leitað til
dómstóls og ætlast til þess að hann dragi ályktun um tiltekið ör­
orkustig út frá fyrirliggjandi gögnum heldur þarf að liggja fyrir
matsgerð. Þá er það einnig sammerkt með þessum bótaliðum að
afar sjaldgæft virðist að krafist sé bóta samkvæmt þeim í tilviki kyn­
30 Svo litið sé til nýlegrar dómaframkvæmdar skal bent á dóm Hæstaréttar frá 16. júní 2011
í máli nr. 602/2010, dóm Hæstaréttar frá 7. apríl 2011 í máli nr. 570/2010, dóm Hæstaréttar frá 3.
febrúar 2011 í máli nr. 385/2010, dóm Hæstaréttar frá 28. október 2010 í máli nr. 204/2010, dóm
Hæstaréttar frá 23. september 2010 í máli nr. 196/2010, dóm Hæstaréttar frá 10. júní 2010 í máli nr.
421/2009, dóm Hæstaréttar frá 20. maí 2010 í máli nr. 448/2009, dóm Hæstaréttar frá 20. maí 2010
í máli nr. 620/2009, dóm Hæstaréttar frá 12. maí 2010 í máli nr. 502/2009, dóm Hæstaréttar frá 6.
maí 2010 í máli nr. 25/2010, dóm Hæstaréttar frá 4. mars 2010 í máli nr. 672/2009, dóm Hæsta­
réttar frá 28. janúar 2010 í máli nr. 366/2009, dóm Hæstaréttar frá 17. desember 2009 í máli nr.
619/2009, dóm Hæstaréttar frá 1. október 2009 í máli nr. 141/2009, dóm Hæstaréttar frá 28. maí
2009 í máli nr. 58/2009, dóm Hæstaréttar frá 19. febrúar 2009 í máli nr. 569/2008 og dóm Hæsta­
réttar frá 5. febrúar 2009 í máli nr. 258/2008.
31 Í 2. mgr. 5. gr. segir þó að þegar tjón vegna örorku sé metið skuli líta til þeirra kosta sem
tjónþoli eigi til að afla sér tekna með vinnu sem sanngjarnt sé að ætlast til að hann starfi við.
Í 3. mgr. 5. gr. segir síðan að örorka tjónþola reiknist í hundraðshlutum (örorkustigum).
32 Viðar Már Matthíasson: Skaðabótaréttur, bls. 671.
33 Örorkumatið er ekki læknisfræðilegt heldur fjárhagslegt (félagslegt), auk þess sem það
er ekki almennt heldur einstaklingsbundið, sjá Viðar Már Matthíasson: Skaðabótaréttur, bls.
699­670.