Skessuhorn - 20.12.2022, Side 68

ÞRIÐJUDAGUR 20. DESEMBER 202268
ánægður með hann þar sem hann
er núna, það er eins og hann sé á
göngu yfir í ráðhúsið.“ Steinninn
sem embættis maðurinn burðast
með segir hann að hafi verið tekinn
fyrir neðan Hafnarfjallið. Magnús
sá sjálfur um að koma styttunni
fyrir ásamt aðstoðarmanni. Að því
verki loknu varð sérkennilegt atvik.
„Þá kom Benjamín Eiríksson hag­
fræðingur og bankastjóri gang­
andi með regnhlíf og við sáum
hvar hann notaði hana til að pota
í manninn til að reyna að velta
honum um koll. En það tókst ekki.
En þetta var spaugilegt! Hann tók
tilhlaup og reyndi og við horfðum
undrandi á þetta.“

Sveitabær á hvolfi
„Það verða hughrif af því að sjá lista­
verk,“ segir Magnús. „Það verður að
vera eitthvað sem hrífur þig, þótt þú
getir ekki endilega skilgreint það,
listamaðurinn getur það ekki einu
sinni sjálfur. Þótt listin hafi hér áður
fyrr skipst í abstrakt og fígúratífa
list var óravegur á milli þeirrar skil­
greiningar og að skilja myndlist.
Fólk taldi sig skilja myndlist með
því að það endurþekkti eitthvað, en
verkið snerist ekki um það heldur
hvernig hluturinn var gerður. Gamli
Hallsteinn Sveinsson var skemmti­
legur karl. Hann hélt því fram að
abstraktmyndir væru betri heldur en
þær fígúratífu, því það væri hægt að
hengja þær upp á fjóra mismunandi
vegu ef um ferkantaða mynd væri
að ræða. En aftur á móti væri ekki
eins vinsælt að hengja upp mynd af
landslagi eða sveitabæ á hvolfi.“
Fangar frelsisins
Magnús er ekki mikið fyrir að hafa
listaverk úti í náttúrunni; hann segir
að þau eigi helst heima í borgum og
bæjum. Ein undantekning er verkið
Fangar frelsisins sem er á Hvera­
völlum. Það var gert til minningar
um Fjalla Eyvind og Höllu. Magnús
segir: „Ég hugsaði sem svo að þó
þau hafi verið frjáls í óbyggðum
hafi þau samt verið fangar því þau
máttu hvergi koma innan um fólk.
Svo þau voru í raun fangar frelsis­
ins.“ Hann segist ekki minnast þess
að hafa gert verk án titils. „Nafnið
er hluti af verkinu og oft slær hvoru
tveggja niður í hugann í einu.“
Skalla-Grímur
og Grettistak
Fyrir um tuttugu árum sendi
Magnús inn hugmynd að verki til
Borgarbyggðar. Þetta var frumgerð
verks sem hann nefndi Skalla­Grím.
„Ég fékk þessa hugmynd til að
bæjar félagið keypti þetta, en heyrði
svo aldrei frá þeim,“ segir hann.
Hann átti kost á skínandi fínni stál­
plötu til að forma skallann á verkinu
en hún glataðist því miður. Platan
var í vélsmiðjunni Orra og þar var
Reynir Hjálmtýsson hægri hönd
Magnúsar varðandi stærri verk eins
og Þotuhreiðrið. Hann var Magn­
úsi einnig dygg hjálp þegar verkið
Grettistak var sett upp við hjúkr­
unar­ og dvalarheimilið Höfða á
Akranesi. Bjargið sem þar hvílir á
styrkum fótum er líklega um fjögur
tonn að þyngd, svo ekki veitti af
miklum hagleik við að koma því
fyrir. Reynir lést árið 2021 og þegar
það gerðist var hann nýkominn
úr góðri heimsókn til vinar síns á
Ökrum. „Hann dó frá mér,“ segir
Magnús.
Bílslys setti
strik í reikninginn
Magnús segist ekki lengur geta
unnið að listsköpun sinni sem
skyldi því hann á við meiðsli í hálsi
og öxl að stríða eftir bílslys sem
hann lenti í fyrir mörgum árum.
Þessu fylgja verkir. „Það sprakk á
bílnum á versta stað þegar ég var á
ferð í Kolbeinsstaðahreppnum um
vetur. Ég gat ekki bremsað; bílinn
fór nokkra hringi og endaði svo á
þakinu ofan í á. Tvær konur sáu
þetta út um eldhúsglugga og komu
mér til hjálpar þegar ég skreið út úr
bílnum. Það var vatn í ánni og kaf­
snjór en mér tókst að brjótast sjálfur
upp á bakkann. Þær fóru með mig
heim í bæ og gáfu mér kaffi, en það
kom ekki sjúkrabíll eða neitt slíkt.
Ég tilkynnti þetta samt og það kom
lögregluþjónn úr Stykkishólmi.
Nágranni minn Unnsteinn í Laxár­
holti kom svo og sótti mig. Hann er
gríðarlega duglegur, búinn að vera
vinur minn síðan ég kom og hefur
nýtt túnin hérna.“
Reykjavík
fráhrindandi kostur
Þegar rennt er heim að Ökrum
fangar falleg birta augað, enda er
sjórinn nærri og víðsýnt til allra
átta. Þarna hefur Magnús búið í 35
ár og mikið til einn. Svo það er eðli­
legt að spyrja hvort honum finn­
ist gott að búa þarna. Það stendur
ekki á svari. „Ég er voða háður því.
Svo er Reykjavík að verða meira og
meira fráhrindandi. Þar eru byggð
þessi ósköp af ljótum byggingum
og umferðin er hrikaleg. Ég held
líka að ef ég væri í Reykjavík myndi
ég bara hanga á börunum,“ svarar
hann að bragði. „Ég hef senni­
lega verið þunglyndur alla ævina.
Ég gerði mér bara ekki grein fyrir
því sem barn eða unglingur og ekki
heldur sem ungur maður. Ég sagði
lækninum mínum eitt sinn að ég
væri tóbakseitrað fyllisvín – líklega
hefur hún tekið það bókstaflega.“
Samtalinu lýkur. Þegar ekið er
úr hlaði er fallið að í Akraósi og
birtan faðmar staðinn. Hér eru þeir
Sínus og Kósínus víðs fjarri og eitt­
hvað allt annað svífur yfir vötnum.
Það er skiljanlegt að skapandi lista­
maður vilji búa á svona stað.
gj
Fangar frelsisins á Hveravöllum. Á bak við rimlana eru tvö steinhjörtu, annað úr heimasveit Höllu og hitt af heimaslóðum
Eyvindar. Ljósm. gj.
Frumgerðin af Skalla-Grími sem Magnús sendi til Borgarbyggðar sem hugmynd að stóru verki á söguslóðum Egilssögu.
Ljósmynd: Jóhanna Skúladóttir.
Þotuhreiðrið við Leifsstöð. Trjóna þotu brýst eins og fuglsgoggur út úr stóru eggi sem stendur á hrúgu af íslensku grjóti. Þetta er stærsta verk Magnúsar og goggurinn er
innblásinn af hljóðfráu þotunni Concorde. Verkið er um níu metrar á hæð og eggið sjálft vegur á sjötta tonn. Ljósmynd: Einar G.G. Pálsson.