Saga - 2020, Page 46

Þessar fullyrðingar stönguðust á við það sem aðrir fræðimenn höfðu
sagt. Margrét Guðmundsdóttir vísaði þessum fullyrðingum Sigurð -
ar á bug í grein sinni árið 2000 enda sýndi yfirlit hennar yfir kvenna-
sögu á Íslandi aðra niðurstöðu en þá sem Sigurður Gylfi hélt fram.29
Sigríður Matthíasdóttir sagði í fyrirlestri á Íslenska söguþinginu
2002 að kvennasagan og félagssagan hefðu að einhverju leyti runnið
saman á Íslandi þar sem mikil áhersla hefði verið lögð á atvinnuþátt-
töku kvenna sem og konur af lægri stéttum.30 Slíkt er ekki að undra
þar sem kvennasagan var að ryðja sér til rúms á Íslandi á sama tíma
og félagssögulegar áherslur voru áberandi á meðal femínískra sagn -
fræðinga erlendis. Þó svo að alþýðufræðimenn á borð við Björgu
Einarsdóttur hefðu skrifað um það sem ef til vill mætti flokka sem
„framúrskarandi konur“, konur sem voru þekktar í samanburði við
aðrar konur, var ef til vill hæpið að flokka slíkt sem þjónkun við ríkj-
andi valdastrúktúra þar sem flestar þær konur sem Björg skrifaði
um voru nær óþekktar, jafnvel meðal áhugafólks um sagnfræði.31
Í þessu samhengi um merkilegar konur, vanmáttugar konur og
hlutverk þeirra í sagnaritun er vert að hlaupa aðeins fram í tímann
og skoða grein Sigrúnar Pálsdóttur frá 2012 um sjónarhornið sem
hún beitti á sögu Þóru Pétursdóttur biskupsdóttur. Greinin er eins
konar fræðilegur inngangur að bók Sigrúnar, Þóra biskups og raunir
íslenskrar embættismannastéttar, sem kom út tveimur árum fyrr. Þóra
er ein af þeim sem hafa hlotið upphafningu sem merkileg kona,
frumkvöðull á sviði myndlistar sem aldrei fékk að njóta sín og var
fórnarlamb síns samtíma. Í greininni dregur Sigrún fram galla þess-
arar söguskoðunar. Fátt bendir til þess að Þóra hafi haft mikinn
metnað fyrir listiðkun og litið frekar á listnám sitt sem hluta af því
að kynnast heiminum og forframast á erlendri grundu. Sjónarhorn
sem upphefur Þóru í krafti hugmynda um gleymdan frumkvöðul
undirstrikar söguvitund sem tekur mið af því að það sem karlar taki
sér fyrir hendur sé mælikvarði á það sem sé þess virði að segja frá
og muna. Sigrún telur að slík afstaða feli því óhjákvæmilega í sér að
saga kvenna sé á einhvern hátt minna virði en karla.32 Enn fremur
hafdís erla hafsteinsdóttir44
29 Margrét Guðmundsdóttir „Landnám kvennasögunnar á Íslandi,“ 241.
30 Sigríður Matthíasdóttir, „Aðferðir og kenningar kynjasögunnar: Þróun og
framtíðarsýn,“ 35.
31 Björg Einarsdóttir, Úr ævi og starfi íslenskra kvenna (Reykjavík: Bókrún, 1984‒1986).
32 Sigrún Pálsdóttir, „Hreyfimynd með hljóði frá 19. öld eftir Þóru Péturs dóttur,“
Saga 50, nr. 2 (2012): 113–128, hér 118–120.