Saga - 2020, Blaðsíða 84

stöðum. Með því gekk hann þó feti lengra en Einar Jóns son hafði
gert.77
Úr hófi þótti svo hafa keyrt með heimagreftrun að Hesteyri við
Mjóafjörð þetta sama ár. Sóknarpresturinn, Þorsteinn Halldórsson í
Firði, gróf þar lík án þess að leyfi lægi fyrir. Þegar loks var sótt form-
lega um heimild fyrir grafreit á staðnum tveimur árum síðar vísaði
stjórnarráðið því til Þórhalls Bjarnarsonar biskups hvort ekki væri
ástæða til að koma fram ábyrgð á hendur prestinum fyrir tiltækið.
Taldi hann að Þorsteinn skyldi sæta áminningu stjórnarráðsins en
að öðrum kosti biskupsembættisins fyrir embættisafglöp. Vísaði
hann til málsmeðferðar sem viðhöfð hafði verið gegn forstöðumanni
fríkirkjusafnaðanna á Reyðarfirði og á Völlum sem gerst hefði sekur
um áþekka embættisfærslu skömmu áður.78 Í bréfi til stjórnarráðsins
taldi biskup að brýna þyrfti fyrir prestum að jarðsyngja alls ekki lík
í „fyrirhuguðum“ heimagrafreitum sem og að uppfræða almenning
sem best um skilyrðin sem uppfylla þyrfti er leyfis væri aflað enda
væri „alveg faraldur að þessum heimilisgrafreitum í Múlasýsl -
um“.79
Leyfi fékkst fyrir öllum grafreitunum sem nefndir hafa verið og
ekki kom til líkflutninga þrátt fyrir að tæpt stæði í Mjóadal. Dæmin
sýna hve þungur þrýstingur fólst í óskum fólks um heimagröft er lík
voru grafin í óvígðri mold áður en nokkur umsókn hafði verið send
og því síður fengist leyfi fyrir slíkri framkvæmd. Einkum gerðist
þetta á fyrsta skeiði grafreitanna áður en tilkoma símans gerði mögu -
legt að fá að minnsta kosti bráðabirgðaheimild áður en útför fór
fram en á grundvelli hennar var mögulegt bæði að vígja reitinn og
hjalti hugason82
77 ÞÍ. Stjórnarráð Íslands, 1. skrifstofa. B/45-7. Bréfasafn. Einar Gunnlaugsson til
Jóhanns L. Sveinbjarnarsonar 16. apríl 1908. Sjá Sigurjón Jónsson, „Sveitarlýs -
ing,“ í Breiðdæla: Drög til sögu Breiðdals, Jón Helgason og Stefán Einarsson gáfu
út (Reykjavík: Nokkrir Breiðdælir, 1948), 206. Sr. Þorsteinn skráði í dagbók
sína: „Veitti moldarákast Aðalheiði dóttur hjónanna á Höskuldst. og var hún
greftruð innfrá var fjöldi fólks.“ Lbs. (Landsbókasafn Íslands – Háskólabóka -
safn, handritasafn). Lbs 2966 4to. Dagbók Þ. Þórarinssonar prests að Eydölum
10. apríl 1908.
78 Stjórnarráðið hafði synjað um leyfi nema sérstakar ástæður væru fyrir hendi.
Presturinn áleit að eindregnar óskir hinnar látnu uppfylltu það skilyrði.
Almennt var þó átt við erfiða líkflutninga. ÞÍ. Stjórnarráð Íslands, 1. skrifstofa.
1988. B/8-2. Bréfasafn. Stjórnarráðið til biskups 10. október 1910.
79 ÞÍ. Bps. 1994. E/1. Bréfabók 26. mars 1910–12. desember 1910. Biskup til
stjórnar ráðsins 30. apríl 1910 og 11. október sama ár.