Saga


Saga - 2020, Blaðsíða 22

Saga - 2020, Blaðsíða 22
3. Flestir helstu viðburðir Íslandssögunnar hafa í raun gerst í útlöndum, það sem mest hefur mótað líf okkar á nær alltaf rætur að rekja til útlanda. Í fámennu landi á jaðri siðmenningarinnar eru sögulegir tímar innflytjendur. Hverfum rúmlega 100 ár aftur í tímann. Ég hef á undanförnum árum skrifað þrjár bækur um árin 1914–1918; stríðið mikla, fullveldi Íslands og nú síðast spænsku veikina. Þetta voru sannarlega viðburðarík ár. Og í öllu heimildagrúskinu samhliða bókaskrifunum varð ég þess fljótt áskynja hversu sterkt margir hér á landi skynjuðu þessi ár sem sögulega tíma. Þetta má strax greina í blaðaskrifum síðsumars 1914 þegar vopnaskakið mikla hófst í Evrópu. Enn greinilegar kemur það þó í ljós árin 1918 og 1919 enda gekk ýmislegt á: Keisaradæmi liðu undir lok, heimssöguleg bylting var gerð í Rússlandi, ný Evrópuríki spruttu upp, í Miðausturlöndum voru dregin ný landamæri eftir að Tyrkjaveldi leið undir lok og í Versölum var undirritaður afdrifaríkur friðarsamningur sem í stað þess að tryggja varan- lega frið sáði fræjum haturs og ófriðar. Á sama tíma fengu konur kosninga- rétt í hverju landinu á eftir öðru. Í heimsstyrjöldinni og því pólitíska umróti sem henni fylgdi má segja að línurnar hafi verið lagðar fyrir átakasögu tutt- ugustu aldar. Þar liggja rætur fasismans á Ítalíu og nasismans í Þýskalandi, Sovétríkin voru skilgetið afkvæmi heimsstyrjaldarinnar fyrri. Árið 1918 var „stórviðburða-ár“, bæði erlendis og hér heima, skrifaði Þorsteinn Gíslason ritstjóri Lögrjettu í janúar 1919.8 „En árið, sem nú er að byrja,“ bætti hann við, „getur orðið enn merkilegra og minnisstæðara ókomn- um öldum, vegna þess, að á því verða dregnar fyrstu gildu ályktanirnar af öllu því, sem á undan er gengið, og stefnulínur markaðar nýjum brautum, sem ætlast er til að liggi langar leiðir inn í framtíðina.“ Síðan segir Þorsteinn: Við, sem nú lifum, erum tímamótamenn. Það getur ekki hjá því farið, að þeir viðburðir, sem hafa verið að gerast á undanförnum árum og enn eru að gerast í heiminum í kring um okkur, geri tímaskil í veraldar- sögunni, einhver hin stórfengilegustu tímaskil, sem þar hafa nokkru sinni orðið. Hugsum okkur nokkurt árabil aftur í tímann, og að við þá opnum kenslubók í veraldarsögunni. Nýjasti höfuðþátturinn hefst þá ekki með stjórnarbyltingunni í Frakklandi. Þar fyrir aftan verður komin önnur og stærri fyrirsögn. Nýjasti höfuðþátturinn byrjar á frásögn þeirra viðburða, sem hafa verið að gerast og eru að gerast í kring um okkur. Afleiðingar þeirra eru enn í þoku. En enginn getur efast um, að þær verði miklar og margvíslegar. Ekki einasta á þann veg, að ríki hrynja í rústir og ný rísa upp, og gamlir landamerkjagarðar sjeu rifnir og nýir hlaðnir, heldur eru líka öll líkindi til þess, að hið innra skipulag álitamál20 8 „Tímamót,“ Lögrjetta 15. janúar 1919, 3. Greinin er ekki höfundarmerkt en hún er skrifuð af ritstjóra blaðsins, Þorsteini Gíslasyni.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184
Blaðsíða 185
Blaðsíða 186
Blaðsíða 187
Blaðsíða 188
Blaðsíða 189
Blaðsíða 190
Blaðsíða 191
Blaðsíða 192
Blaðsíða 193
Blaðsíða 194
Blaðsíða 195
Blaðsíða 196
Blaðsíða 197
Blaðsíða 198
Blaðsíða 199
Blaðsíða 200
Blaðsíða 201
Blaðsíða 202
Blaðsíða 203
Blaðsíða 204
Blaðsíða 205
Blaðsíða 206
Blaðsíða 207
Blaðsíða 208
Blaðsíða 209
Blaðsíða 210
Blaðsíða 211

x

Saga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Saga
https://timarit.is/publication/775

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.