Saga - 2020, Page 80

sóknarkirkju. Hvað varð til að Jóhann tók þessa ákvörðun fyrir utan
erfiða líkflutninga er óljóst. Leyfi hafði þó verið gefið fyrir heima-
grafreit suður í Borgarfjarðarprófastsdæmi og jarðað þar eitt lík
1883.62 Þá hafði tvívegis verið jarðað í aflögðum kirkjugarði í
nálægu héraði en þá með sérstöku leyfi. Voru aðeins tæp tvö ár frá
síðari jarðarförinni.63 Vegna þess hve óvíst var með kirkjugarðinn í
Mjóadal hafði sóknarpresturinn ekki talið sér heimilt að kasta mold-
um á piltinn án heimildar biskups. Urðu því nokkur eftirmál af
útförinni og var álit biskupsembættisins að afla bæri konungsleyfis
fyrir heimagrafreit en flytja líkið ella til kirkju. Jóhann sótti loks um
heimild til að stofna grafreit haustið 1891. Í henni kvaðst hann hafa
talið að heimilt væri að grafa lík í Mjóadal eins og í öðrum aflögðum
kirkjugörðum. Íslandsmálaráðuneytið í Kaupmannahöfn veitti leyfið.
Var það byggt á stjórnvaldsákvörðun eins og leyfið fyrir grafreitn -
um á Fiskilæk en ekki íslenskum lögum.64 Á þessu upphafsskeiði
heimagrafreita hafa fordæmi frá Danmörku skipt miklu máli þótt
búið væri að taka fyrir stofnun grafreita þar.65
Fleiri dæmi eru um svipuð atvik. 1894 var Eiríkur Hallsson,
bóndi á Sleðbrjóti í Jökulsárhlíð, jarðsettur þar heima að eigin ósk án
þess að sótt hafi verið um heimild yfirvalda og þrátt fyrir að
prófastur virðist hafa lagst gegn fyrirætlaninni. Frá Sleðbrjóti og fleiri
bæjum í Jökulsárhlíð var sókn að Kirkjubæ í Hróarstungu handan
Jökuls ár á Brú og því torvelt að flytja lík til kirkjunnar. Sólveig Sig -
urðardóttir ekkja Eiríks hélt óskum hans til streitu og var hann jarð -
aður í grafreit sem hún hafði látið gera og án aðkomu prests. Graf -
reiturinn var því ekki vígður né rekum kastað á Eirík. Tveimur árum
síðar fékkst leyfi fyrir heimagrafreit þar á staðnum. 1909 lést
Sigurbjörn Björnsson á Surtsstöðum sem einnig eru í Jökulsárhlíð en
hann hafði óskað eftir að verða jarðaður í Hlíðinni. Var ákveðið að
hann yrði grafinn að Sleðbrjóti og var reiturinn við það tækifæri
hjalti hugason78
62 Stjórnartíðindi 1878 B, 81. Sjá og legstaðaskrá á gardur.is.
63 ÞÍ. Bps. (Biskupsskjalasafn). C.III.45. Bréfabók 1865–1866. Biskup til Jóns
Hallssonar 3. júní 1865.
64 ÞÍ. Íslenska stjórnardeildin. XVIII.1. Islands Journal 18, nr. 33. Jóhann Sig valda -
son til konungs 26. september 1891; ÞÍ. Bps. C.III.58. Bréfabók 1886–1888.
Biskup til Björns Jónssonar 6. október 1887. Sjá: Sverrir Haraldsson, „Frá
höfuðbóli í eyðibýli,“ Húnavaka 34, nr. 1 (1994): 150; Stjórnartíðindi 1885 B, 107–
108.
65 Ministerialtidende 1885 A, 55.