Saga - 2020, Side 89

Sigurbjörn Einarsson tók við biskupsembætti sumarið 1959 og
hóf þá þegar að sýna heimagrafreitunum andstöðu. Ein fyrsta um -
sögn sem hann gaf um umsókn um slíkan reit er frá því þá um
haustið. Var hún um beiðni Helga Jónassonar bónda og grasa -
fræðings á Gvendarstöðum í Köldukinn um að hann mætti taka upp
grafreit og jarða þar konu sína, Halldóru Jónsdóttur, sem þá var
nýlátin. Samkvæmt yfirlitsuppdrætti var grafreitnum ætlaður stað -
ur í trjálundi eða gróðrarstöð þótt biskup kysi að tala um gröft „í
túninu“. Sigurbjörn leit svo á að rangt væri að leyfa upptöku heima-
grafreita nema sérstakar og knýjandi ástæður mæltu með því. Að
Gvendarstöðum sem væru vel í sveit settir væri ekki um neitt slíkt
að ræða. Kvaðst hann tvisvar áður hafa fengið sams konar mál til
meðferðar í sinni stuttu embættistíð. Í bæði skiptin hafi verið um
svipleg dauðsföll að ræða og aðstandendum verið það tilfinninga -
mál að fá að greftra líkin „í hlaðvarpanum hjá sér“.95 Taldi Sigur -
björn að stofnun heimagrafreita væri ekki rétt viðbrögð í þeirri sorg-
arvinnu sem fólk ætti í við skyndilegt lát ástvina. Lagðist hann því
gegn umsókninni og taldi Helga fyrir bestu að honum væri neitað
„um heimild til þess að greftra lík konu sinnar í túni sínu í staðinn
fyrir að jarðsetja það í sameiginlegum reit kristinna manna í sókn-
inni“.96
Í umsögninni gætir líkrar afstöðu og hjá Jóni Helgasyni áður, það
er að heimagreftrun bryti í bága við þá venju kristinna manna að
jarða lík við kirkjur. Þar kemur einnig fram forsjárhyggja þar sem
biskupinn taldi sig vita betur en umsækjandi hvað honum væri fyrir
bestu. Á bréfinu í skjalasafni dóms- og kirkjumálaráðuneytisins er
áritun þess efnis að biskup hafi skipt um skoðun vegna framlagðra
gagna og var leyfið veitt.97
Um sama leyti veitti Sigurbjörn umsögn við umsókn frá Skata -
stöðum í Austurdal í Skagafirði. Þar kom fram að hann væri heima-
átökin um útförina 87
95 ÞÍ. Dóms- og kirkjumálaráðuneytið. 2002. B/1533-2. Bréfasafn. Uppdráttur og
vottorð hreppstjóra 18. október 1959; Sama stað. Biskup til ráðuneytisins 15.
okt óber 1959.
96 ÞÍ. Dóms- og kirkjumálaráðuneytið. 2002. B/1533-2. Bréfasafn. Biskup til
ráðuneytisins 15. október 1959. Sjá og umsögn um grafreit að Skúmsstöðum í
Landeyjum snemma á sjöunda áratungum. ÞÍ, Dóms- og kirkjumálaráðu -
neytið. 2002. B/1538-3. Bréfasafn. Biskup til ráðuneytisins 24. júlí 1962.
97 ÞÍ. Dóms- og kirkjumálaráðuneytið. 2002. B/1533-2. Bréfasafn. Biskup til
ráðuneytisins 15. október 1959.