Saga - 2020, Qupperneq 92

Stefna stjórnarráðsins
Stjórnarráðið virðist framan af ekki hafa beitt miklu aðhaldi gegn
stofnun heimagrafreita. Þetta tók að breytast í upphafi tuttugustu
aldar. Vorið 1909 sótti lögfræðingur í Reykjavík um leyfi fyrir hönd
Sigtryggs Benediktssonar á Grundarhóli á Hólsfjöllum um heimild
til að taka upp heimagrafreit. Af áritunum stjórnarráðsmanna má
merkja að þá var tekið að gæta gagnrýni meðal þeirra. Eggert Briem,
þá nýr skrifstofustjóri fyrstu skrifstofu sem málið heyrði undir, lagð -
ist gegn nýjum leyfisveitingum þar sem heimagrafreitum væri al -
mennt illa sinnt og þeir yrðu oft til leiðinda við ábúendaskipti.
Klemens Jónsson landritari var einnig andvígur fjölgun grafreita en
taldi að taka þyrfti formlega ákvörðun um stefnubreytingu og aug -
lýsa hana opinberlega ætti breyting að geta orðið. Björn Jónsson
ráðherra vildi aftur á móti ekki beita sér fyrir slíku.106 Svipuð af -
staða hafði raunar komið fram árið áður en þá svaraði stjórnar ráðið
fyrirspurn Eiríks Guðmundssonar á Hesteyri við Mjóafjörð svo að
heimild til heimagraftar þar á staðnum fengist ekki nema sérstakar
ástæður mæltu með því og var þar einkum átt við erfiða líkflutninga
þótt ekki kæmi það fram.107
Sumarið 1917 ritaði Guðmundur Sveinbjörnsson, skrifstofustjóri
í dóms- og kirkjumálaráðuneytinu, minnisblað um umsóknir vegna
grafreita að Ketilsstöðum í Hjaltastaðasókn og Hnefilsdal í Hofteigs -
sókn og benti meðal annars á að læknisvottorð vantaði með báðum
umsóknunum. Að þeim fengnum taldi hann ekkert því til fyrirstöðu
að leyfin yrðu veitt sökum þeirrar venju sem myndast hafði við
afgreiðslu slíkra mála. Áleit hann ómögulegt að hverfa frá þeirri
venju án þess að gefið væri út bréf um að leyfi yrðu framvegis ekki
veitt nema sérstaklega stæði á. Ef ráðherra sýndist svo mætti það
vera í líkum anda og danska kirkjumálaráðuneytið hefði skrifað
Sjálandsbiskupi 1885. Vakti Guðmundur athygli á að biskupar
lands ins hefðu oft vakið máls á að stemma þyrfti stigu við fjölgun
grafreitanna. Kvaðst hann vera þeim sammála ekki síst vegna þess
hjalti hugason90
106 ÞÍ. Stjórnarráð Íslands, 1. skrifstofa. B/57-6. Bréfasafn. Magnús Sigurðsson til
konungs 21. maí 1909; Sama stað. B/57-6. Bréfasafn. Biskup til stjórnarráðsins
25. maí 1909 með áritunum dags. 3. júní 1909.
107 ÞÍ. Stjórnarráð Íslands, 1. skrifstofa. 1988. B/8-2. Bréfasafn. Eiríkur Guð -
mundsson til stjórnarráðsins 22. september 1910. Sjá og sama stað. B/39-1.
Bréfasafn. Símskeyti. Stjórnarráðið til Þorsteins Halldórssonar 10. mars 1908.