Saga - 2020, Síða 115

anna um það sama. Þegar Jóhann kom heim hafði hann skammað
Hólmfríði fyrir að hafa rifist við Geirþrúði og slegið Hólm fríði tvö
högg sitt á hvorn vangann og eitt á bringuna svo að hún féll aftur á
bak. Ekki kemur fram hvort hún hafi hlotið eymsli eða skaða af
höggunum. Áverkarnir voru þó ekki þess eðlis að hún gæti ekki
mætt í réttinn næsta dag. Jóhann viðurkenndi að hafa slegið konu
sína „sem hefði orsakast af bráðræði sínu“, hann sæi eftir því og
lofaði að slá hana aldrei framar. Hólmfríður neitaði hins vegar að
sættast við mann sinn og bar því við að hún hafi orðið fyrir ónota-
legum orðum og kulda af manni sínum síðan þau fluttu að Eyrar -
landi. Í kjölfarið var lögð fram stefna og Jóhanni gert að mæta fyrir
rétt og samkvæmt beiðni Hólmfríðar var Jón Jónsson hreppstjóri á
Munkaþverá svaramaður hennar þegar réttað var í málinu. Aftur
var reynt að ná sátt í málinu og lofaði Jóhann að vera konu sinni
góður framvegis og bað hana að koma heim til sín aftur. Hólm fríður
var hvött til að láta á það reyna að búa áfram með manni sínum.
Dómari og hreppstjóri lögðu báðir áherslu á það við Hólmfríði „að
þessi sök gæti staðið henni opin fyrir eptir sem áður, ef hún findi
sjer misboðið“. Féllst Hólmfríður á að fara aftur til manns síns.69
Þegar umrætt atvik átti sér stað höfðu þau hjónin verið gift í tólf ár
og voru með þrjú börn á framfæri (fjögurra til tólf ára) en höfðu
misst eins árs gamlan son sinn sumarið 1851. Í október árið 1853
fæddist þeim dóttir og í prestþjónustubók var Hólmfríður sögð til
heimilis á Akureyri en eiginmaðurinn Jóhann á Eyrarlandi.70 Hjóna -
sambúð þeirra var lokið. Í manntali árið 1860 er hún skráð til heim-
ilis á Akureyri ásamt tveimur ungum dætrum sínum og „lifir á
hand björg sinni“. Jóhann bjó áfram á Eyrarlandi um tíma en var
fluttur þaðan árið 1860.71 Í fyrrgreindri réttarrannsókn vísaði dóm -
ari ekki í lagaheimildir en gaf í skyn að breytni Jóhanns gagnvart
konu sinni væri refsivert athæfi.
Meðferð máls sem tekið var til rannsóknar við lögreglurétt Reykja -
víkurkaupstaðar þann 24. febrúar 1863 gefur innsýn í hvernig laga -
ákvæði Norsku laga Kristjáns V. um ofbeldi gegn maka virkuðu í
fram kvæmd. Þar var tekin fyrir kæra Skapta Skaptasonar á hendur
minn réttur … 113
69 ÞÍ. Sýsluskjalasafn. Eyjafjarðarsýsla GA/9. Dómabók 1851–1854, 49–50.
70 ÞÍ. Kirknasafn. Hrafnagil í Eyjafirði/Akureyri BC/9. Sóknarmanntal 1850–
1864; BA/5. Prestþjónustubók 1848–1864, 6, 19.
71 Vef. „Manntalið 1860,“ manntal.is. Þjóðskjalasafn Íslands, sótt 23. nóvember
2019.