Saga - 2020, Blaðsíða 194

um félagsmálastefnur, umbætur í félagsmálum og fátæktarmálum, lífskjara-
tryggingar (alþýðutryggingar, almannatryggingar) og félagsþjónustu svo
dæmi séu tekin.
Margir stjórnmálamenn, einkum af hægri væng stjórnmálanna, lögðust
síðan gegn tali um „velferðarríkið“ og tengdu það við ríkisafskipti og sósí-
alisma. Sumir kusu frekar að tala um „velferðarsamfélag“ löngu eftir að vel-
ferðarríkið var orðið kjölfast hugtak um lífskjaraþátt blandaða hagkerfisins
sem ríkjandi varð á áratugunum eftir lok seinni heimsstyrjaldarinnar. Al -
menn ingur hafði almennt jákvætt viðhorf gagnvart því að stjórnvöld létu
sig velferðarmál miklu varða en hægri menn vildu gjarnan setja fyrirvara á
hlutverk ríkisins og frekar sinna velferðarmálum á vettvangi markaðarins
eða góðgerðarsamtaka. Með notkun hugtaksins „velferðarsamfélag“ gátu
þeir sagst styðja umbætur í velferðarmálum án þess að styðja ríkishlutverk
eða ríkisforsjá á því sviði.
Á Íslandi skaut hugtakið „velferðarríki“ rótum frekar seint. Fram að því
var meira talað um almannatryggingar og félagsþjónustu (sbr. kafla Guð -
mundar Jónssonar). Hér gætti þess að jafnaðarmenn (sósíaldemókratar)
voru ekki eins áhrifamiklir í stjórnmálum á Íslandi og þeir voru lengst af í
skandinavísku löndunum. Íslendingar voru því nokkru á eftir í þróun vel-
ferðarríkisins sem og í tali um það sem hugtak og fyrirkomulag.
Framlag þessarar áhugaverðu bókar er einkum á sviði orðræðugreining-
ar en hún er einnig mjög gagnleg fyrir innsýn í það hvernig velferðarmál-
unum reiddi af í stjórnmálum norrænu landanna og hvernig sú þróun var
breytileg eftir löndum.
Bókin er því góð viðbót við formlegri greiningar á ólíkum kerfum lífs-
kjaratrygginga og velferðar, virkni þeirra og áhrifum sem og útlistanir á
áhrifum stjórnmála á þróun velferðarríkjanna á Norðurlöndum.
Stefán Ólafsson
ritfregnir192