Læknaneminn - 01.10.1993, Side 44

Læknaneminn - 01.10.1993, Side 44
Auka þarf vituud um þessi vandamál hjá almenningi í samvinnu heilbrigðisstétta og fjölmiðla. Á íslandi ætti það að vera miklu léttara en viðast erlendis. Hafa ber í huga að ef upplýstur einstaklingur veikist af berklum eru minni líkur á að meðferðin misfarist. Með framförum í bakteríufræði er nú mcð nýrri tækni unnt að fá ræktunamiðurstöður og næmispróf á berklabakteríum a.m.k. helmingi fyrr en áður var. Rannsóknastofa Háskólans í sýklafræði hefur séð fyrir bættri greiningu og næmisprófi að þessu leyti. Það á alltaf að gera næmispróf. Ef vafi er á að sjúklingurinn fylgi forskrift um lyfjatöku verður að nota eitthvert kerfi þar sem fylgst er með hvenær og hvemig lyfin em tekin hvort sem um er að ræða spítalavist, göngudeildanneðferð eða lyfjatöku heima undir eftirliti heiinalijúkmnar. Enn er vandinn ekki slíkur hérlendis að ástæða sé til að grípa til þess hjá öllum. Ef engin fyrri saga er um lyfjameðferð og líkur em á að sjúklingur hafi smitast hérlendis á að gefa a.m.k. þrjú lyf fyrstu tvo mánuðina þ.e. rífampín, ísóníazíð og pýrazínamíð uns næmispróf berast. Nú er sums staðar mælt með því að gefa alltaf fjögur lyf í byrjun, líka í löndum þar sem nýgengi berkla er lágt og lyfjaviðnám sjaldséð (17). Bent er á að ef etambútól er valið sem 4. lyf verði viðbótarkostnaður ekki mikill. Ef sjúklingur kemur frá eða gæti hafa smitast í landi þar sem mikið er um berklabakteríur með lyfjaviðnám fyrir einu lyfi á að gefa a.in.k. fjögur lyf fyrstu tvo mánuðina R, H og Z og streptómýcín (S) eða etambútól (E) og taka hráka í ræktmi og næmispróf í upphafi. Ef sjúklingur hefur fengið berklalyfjameðferð áður (í einn mánuð eða lengur) og hætta er á lyfjaviðnámi fyrir meira en einu lyfi á að hefja meðferð með fimm lyfjum (t.d. HREZS með mið af fyrri lyfjasögu) uns niðurstaða úr næmisprófum liggur fyrir. NOKKUR AIRIÐIUM MEÐFERÐ BERKLA Á ÍSLANDI Innflutningur fólks til íslands er nú um 400 á ári. Það er mikilvægt að siima þessu fólki vel. Með tilliti til berklavama þarf hér sérstakt eftirlit og meðferð þar sem hún á við. Lungnamynd og berklapróf eru óhjákvæmilegur hluti af skoðun þegar beðið er um heilbrigðisvottorð hjá læknum vegna atvimiuleyfis og/eða dvalarleyfis. Ef ekkert bendir til smitunar með berklabakteríum og lungnamynd er eðlileg er málið fljótafgreitt. Ef berklapróf er jákvætt verður að skýra út eðli málsins og taka afstöðu til fyrirbyggjandi meðferðar. Á þessu vill stundum verða misbrestur. Einnig kemur fyrir að læknar ákveða að byrja meðferð en gefast upp þegar örðugleikar koma upp, fólkið mætir ekki í eftirlit og það þarf að fara að eltast við það. Læknar virðast smndum vanmeta þá erfiðleika sem geta verið því samfara að framkvæma meðferðina, Ld. tímafrekar útskýringar og vottorðaskrif. Oft eru tungumálaörðugleikar á báða bóga og framandi menningarheimar mætast með misjöfnum árangri. Ættingjar og vinir þreytast á að mæta með sem túlkar enda er fátítt að þeir fái greitt fyrir vinnu sína við það. Fái innflytjendur fyrirbyggjandi meðferð jafnóðum og þeir koma dl landsins tryggir það, að öðru óbreyttu, áframhaldandi lækkun á heildarnýgengi berkla hérlendis. Þetta er fyllilega gerlegt og raunhæft. Á Lungna- og berklavamadeild eru nú fleiri tugir meðhöndluð með fyrirbyggjandi meðferð á ári en er reyndar breydlegt eftír sveiflum í tölu innflytjenda. Gróft áætlað má þanmg fyrirbyggja eitt berklatilfelli með því að meðhöndla 10 nýsmitaða. Það skal tekið fram að við smitandi berkla verða oftast flestar nýsmitanir í innsta umgengnishring þ.e. meðal fjölskyldu og náinna vina. Við vitum að einstaklingar með smitandi berkla hérlendis eru með einkenni í um 3 mánuði áður en þeir greinast. Þar eð torvelt hefur reynst að minnka þennan tíma ríður á að fækka dlfellunum (5). Bæði fyrirbyggjandi meðferð og sjúkdómsmeðferð berkla á að vera einstaklingum að kostnaðarlausu, bæði lyf og heimsóknir. Öðruvísi verður meðferð illframkvæmanleg. Þetta er þjóðfélaginu í hag ekki síður en sjúklingnum. Meðferðina á helst að framkvæma á einum stað þ.e. á Heilsuvemdarstöð Reykjavíkur enda hefur meirihlud tilfella verið meðhöndlaður þar síðusm árin. Ef berklar greinast hjá iimiliggjandi sjúklingi á spítala þarf auðvitað oft að heíja meðferð tafarlaust en rétt er, efdr útskrift, að vísa til framhaldandi meðferðar á Lungna- og berklavamardeild. Meðferð berkla á einum stað eflir berklavamir en dreifing og fjölgun meðferðaraðila veikir þær. Þróun berklaima erlendis bendir ekki dl að nú sé réttí tíminn fyrir íslendinga að breyta eða draga úr berklavömum. Ef lög um berklavamir frá 1939 verða felld úr gildi er mikilvægt að fella inn í önnur lög ákvæði berklalagamia um að meðferð berklasjúklinga eigi að vera þeim að kostnaðarlausu. 42 LÆKNANEMINN 2 1993 46. árg.

x

Læknaneminn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Læknaneminn
https://timarit.is/publication/1885

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.