Úrval - 01.08.1968, Blaðsíða 23

SAGAN AF SKOZKA GRASAFRÆÐINGNUM . .
21
»Á meðal göfugustu
sköpunarverka jarðar
er hið volduga Douglas
furutré. Það teygir sig
upp í 200 feta hæð krýnt
fallegri, blágrænni kórónu. Hinn
voldugi stofn þess, umluktur dökk-
um, rákóttum berki, sem getur ver-
ið allt að fet á þykkt, getur orðið
allt að 50 fet í ummál. Tréð nær
sinni stórkostlegu hæð í frjósöm-
ustu skógum jarðar, sem eru 25
milljónir ekra er teygja sig frá
Mount Shasta í Kaliforníu allt
norður í Brezku Kolumbíu.
Douglas furutréð heitir eftir Dav-
ið Douglas, hugrökkum, ungum,
skozkum grasafræðingi, sem upp-
götvaði tréð á rannsóknarferð sinni
um norðvesturhluta Bandaríkjanna,
fyrir meira en 140 árum síðan. Aðr-
ir evrópskir ferðamenn höfðu séð
og lýst furutrénu fyrir honum, en
David Douglas var hinn fyrsti, sem
safnaði fræjum þess og könglum
saman, og hinn fyrsti sem sendi
það til Englands — og menningar-
innar.
f tíu ár gekk hann, reri á barkar-
bátum, eða gekk á þrúgum eða fór
á hestbaki, tíu þúsund mílna vega-
lengd í ókortlögðum skógi, og ár-
angurinn varð sá, að Douglas kynnti
fyrir Englendingum fleiri plöntur
en nokkur annar vísindamaður:
Valmúa frá Kaliforníu, margar teg-
undir af lúpínum, Mariposa liljum,
gulum túlipönum, rauðblómstrandi
rifsberjarunnum, hið sígræna Ma-
drona, hið fallega sitkagreni, stóru
sykurfuruna, Monterey furuna og
um það bil 200 tegundir af öðrum
trjám og blómum.
Grasafræðingur einn skrifaði 100
árum eftir dauða Douglasar: „Það
er varla til sá blettur, sem kallast
getur garður, hvort sem er í Evrópu
eða Bandaríkjunum, þar sem ein-
hver af uppgötvunum Davids Dougl-
asar er ekki aðalatriðið. Nútíma
garðyrkja á engum einstaklingi
meira að þakka.“
í Scone í Skotlandi ólst David
upp sem forvitinn og fjörlegur ná-
ungi. Uglur voru gæludýr hans, og
hann dáði Robinson Krúsó. Hann
komst í kynni við sína einu og
ævilöngu ást, grasafræðina, þegar
faðir hans setti hann í læri 11 ára
gamlan til aðalgarðyrkjumannsins
á nálægum bóndabæ.
Tuttugu og þriggja ára gamall
var hann ráðinn í mikilvæga stöðu
sem aðalsafnari Lundúnagarðyrkju-
félagsins, og tuttugu og fimm ára
að aldri sigldi hann til Fort Van-
couver (sem nú heitir Vancouver,
Washington), sem var verzlunar-
staður Hudsonflóafélagsins, við
Kolumbíuána. Næstu tvö árin lagði
hann leið sína yfir stórt landssvæði,
þar sem hvítur maður hafði aldrei
stigið fæti fyrr. Oft ferðaðist hann
einn. Stundum leigði hann sér leið-
sögumenn af indíánakynstofnum
eða fylgdist með skinnaleiðöngrum
Hudsonflóafélagsins,
Þeim mun lengur, sem hann
dvaldi úti í eyðimörkinni, því meir
líktist hann hetju sinni frá æsku-
árunum, Robinson Krúsó. Hann var
í buxum úr hjartarskinni, ullar-
skyrtu, og var með stráhatt á höfð-
inu, sem indíánastúlka hafði ofið
handa honum. Um öxl bar hann
byssu, sem hann notaði til að skjóta