Úrval - 01.08.1968, Blaðsíða 60

58
ÚRVAL
Ok fór þeir Þórir aftr til skips,
tóku þar fé allt, er á var skipinu
Gunnsteins, en báru grjót í stað-
inn, fluttu skipit út á fjörðinn,
hjoggu á raufar ok sökktu niðr.
Síðan fóru þeir Þórir heim til
Bjarkeyjar. Þeir Gunnsteinn fóru
fyrst mjök huldu höfði, fluttusk á
smábátum, fóru um nætr, en lágu
um daga, fóru svá til þess er þeir
kómu fram um Bjarkey, ok allt til
þess er þeir kómu úr sýslu Þóris.
Fór Gunnsteinn fyrst heim í Lang-
ey, ok dvaldisk þar skamma hríð.
Fór hann þá þegar suðr á leið.
Létti hann eigi fyrr en hann kom
suðr í Þrándheim ok hitti þar Ólaf
konung, ok segir honum tíðindi
slík sem orðin váru í Bjarmalands-
ferðinni. Konungr lét illa yfir þeirra
ferð, en bauð Gunnsteini með sér
at vera ok segir þat, at hann skyldi
leiðrétta mál Gunnsteins, þá er
hann mætti við komask. Gunn-
steinn þekktisk þat boð, ok dvald-
isk hann með Óláfi konungi."
Jómali er guð Bjarmaþjóðar-
innar, sem forðum byggði víðáttu-
mikil lönd þar sem nú er norðan-
vert Rússland, og kunna íslenzk-
ar heimildir eitt og annað frá þeirri
þjóð að segja og skiptum Norð-
manna við hana. Það sem hér fer
á eftir er nokkuð úr annarri átt,
því að höfundur rússnesku grein-
arinnar, sem ég minntist einnig
á í fyrra erindi, Lev Teplov, horf-
ir á þennan átrúnað frá sjónar-
miði rússneskrar sögu, og getur
verið fróðlegt til samanburðar að
heyra það sjónarmið. En þess ber
vel að gæta, að Bjarmar er önnur
þjóð en Rússar, og hafa farið mjög
halloka fyrir þeim um aldaraðir.
Hvað tungumál snertir og elzta
uppruna eru þeir'skyldari Finnum
en Rússum, en Rússar raunar
skyldari okkur fslendingum en
báðir þeir, ef litið er á tungumál
og sögu fremur en kynstofn. Og
kemur þó einnig fram í greininni
að Bjarmar stóðu með þeim sem
fremstir voru af Germönum á einni
af örlagastundum mannkynssög-
unnar, en það var þegar Róm var
unnin árið 410 af Alreki Baltasyni
Gotakonungi, og bregður þá svo
furðulega við að höfundurinn setur
upphaf Jómalatrúarinnar í sam-
band við þann atburð. Les ég nú
grein Teplovs, en á eftir ætla ég
að fara nokkrum orðum um efni
hennar.
Varla kemur sá ferðamaður til
Sovétríkjanna að hann hafi ekki
heim með sér brúðu þá, sem nefn-
ist matryoshka, en hún er máluð
skærum litum og er úr viði, þannig
gerð, að hægt er að taka hana
sundur í miðju. Þar kemur út
minni brúða og síðan koll af kolli
unz komið er að minnst og innstu
brúðunni. Matryoskurnar vekja
furðu þeirra sem ekki hafa séð
þær fyrr, og börnum þykir ákaf-
lega gaman að þeim. En enginn
veit um uppruna þeirra, eða hvar
þær voru fyrst búnar til og hvenær.
Vera má að sá sem fyrstur gerði
slíka brúðu, hafi með því viljað
gefa til kynna, að það er konan sem
fæðir af sér nýtt líf. Hugmyndin
um að fyrsti forfaðir okkar eða
öllu heldur formóðir hafi geymt í
líkama sínum allar eftirkomándi